Strona główna Aktualności Jak dobrać i ułożyć kable i przewody teleinformatyczne?

Jak dobrać i ułożyć kable i przewody teleinformatyczne?

29
63,686

Kable i przewody teleinformatyczne czyli skrętki komputerowe, stosujemy je masowo, ale czy prawidłowo się z nimi obchodzimy?

Do zajęcia się tematem skłoniły mnie rozmowy z instalatorami. Wideodomofon śnieży, z czasem pogarsza się obraz z monitoringu, internet coś jest nie tak… 

Poniższy materiał dedykowany jest instalatorom. Teoria ograniczona została do niezbędnego minimum, potrzebnego do wybrania odpowiedniego kabla lub przewodu teleinformatycznego oraz ułożenia go tak, aby można było w pełni wykorzystać jego możliwości, które są narzucone na producenta przez odpowiednie normy. Często kupujemy drogi kabel o bardzo dobrych parametrach, lecz poprzez błędy w montażu kabel traci swoje parametry.

Instalacje powinno wykonywać się według projektu wykonanego przez osobę z odpowiednimi uprawnieniami. Projektant powinien dobrać kable i przewody, dobrać odpowiednie peszle. 

W tym artykule znajdziesz:

Rzeczywistość niestety jest inna

Rzetelny projekt na małych i średnich inwestycjach nie wspominając już o budownictwie jednorodzinnym to rzadkość. W związku z tym skoro urządzenia np. router i komputer mają się komunikować z maksymalną prędkością z pomocą kabla lub przewodu należy dobrać odpowiedni przewód lub kabel i ułożyć go zgodnie z wymaganiami producenta.

Błędnie dobrany lub niewłaściwie ułożony przewód / kabel może znacznie pogorszyć jakość transmisji sygnału pomiędzy urządzeniami co najczęściej objawia się zakłóceniami. Internet działa wolniej, w domofonie słychać trzaski, w wideodomofonie na ekranie jest śnieżenie, alarm sam się wzbudza (fałszywe alarmy), monitoring ma zakłócenia itp.

Wiedza na temat doboru, zasad układania kabli i przewodów teleinformatycznych wśród instalatorów jest niewielka. W poniższym artykule, który powstał przy dużej pomocy i zaangażowaniu specjalistów z Fabryki Kabli Madex, opisałem najważniejsze zagadnienia wraz z przykładami, które pozwolą prawidłowo dobrać i ułożyć kable lub przewody teleinformatyczne.

Niektóre opisane zagadnienia mogą okazać się trudne lub skomplikowane. Podsumowując dane zagadnienie zamieszczę przykład, który powinien pomóc w zrozumieniu zagadnienia.

O sile łańcucha decyduje najsłabsze ogniwo 

Podobnie w okablowaniu teletechnicznym, wystarczy popełnić jeden błąd, który może mieć duży wpływ na jakość przesyłanego sygnału, lub suma niewielkich błędów może dać również opłakane skutki w postaci utraty jakości sygnału. Zagadnień do opisania jest naprawdę sporo, co przekłada się na długość tego opracowania.

W artykule zatytułowanym Instalacja elektryczna – kable i przewody – PORADNIK, (który ukaże się niebawem) opiszę zagadnienia związane z oprzewodowaniem budynku. W tym materiale skupię się na kablach i przewodach teleinformatycznych. Oba artykuły uzupełniają się wzajemnie tworząc całość.

Kable czy przewody teleinformatyczne?

Rozmawiając o elektroenergetyce kable stosuje się do ziemi, przewody stosuje się wewnątrz budynków. W przypadku teleinformatyki odpowiedź na tak zadane pytanie nie jest prosta. Nie dotarłem do aktów prawnych, które to normalizują. W zależności od środowiska nazewnictwo używane jest zamiennie. 

Wybrane punkty z aktów prawnych

Instalacja telekomunikacyjna powinna:

3) być wykonana w sposób gwarantujący możliwość wymiany lub instalowania odpowiedniej ilości jej elementów, o których mowa w § 192c, §192d, §192e, a także instalację dodatkowej infrastruktury telekomunikacyjnej, w tym anten i kabli, wraz z osprzętem instalacyjnym i urządzeniami telekomunikacyjnymi, bez naruszania konstrukcji budynku;

Źródło: WT2018 na podstawie Dz. U. z 2018 r. poz. 1422 i z 2017 r. poz 2285 Dział IV Rozdział 8a § 192f. 4.

W instalacji telekomunikacyjnej, o której mowa w § 192e pkt 4, należy stosować:

1) kable współosiowe kategorii RG-6 lub wyższej, wykonane w klasie A, zawierające podwójny ekran-folię aluminiową i oplot o gęstości co najmniej 77% oraz miedzianą żyłę wewnętrzną o średnicy nie mniejszej niż jeden milimetr, przy czym tłumienie każdego z torów utworzonych z kabli współosiowych nie powinno przekraczać wartości 12 dB przy częstotliwości 860 MHz albo;

2) kable światłowodowe spełniające wymogi określone w ust.5, przy czym dopuszcza się wykorzystanie pojedynczego włókna światłowodowego;

3) zestaw antenowy zapewniający:

a) pasmo przenoszenia od 87,5 do 108 MHz, od 174 do 230 MHz oraz od 470 do 862 MHz przy odpowiednio równomiernych charakterystykach częstotliwościowych,

b) zysk kierunkowy nie mniejszy niż 14 dBi dla zakresów od 174 do 230 MHz oraz od 470 do 862 MHz;

c) impedancję wyjściową 75 Ω;

Źródło: WT2018 na podstawie Dz. U. z 2018 r. poz. 1422 i z 2017 r. poz 2285 Dział IV Rozdział 8a § 192f. 6.

W instalacji telekomunikacyjnej, o której mowa w § 192e pkt 6, do każdej telekomunikacyjnej skrzynki mieszkaniowej powinny być doprowadzone co najmniej dwa parowe kable symetryczne UTP kategorii 5 lub wyższej oraz powinny być zakończone na odpowiednim osprzęcie połączeniowym tak, aby zapewnić dla łącza lub kanału minimum charakterystykę klasy D, przy czym jedno z tych łączy powinno być przeznaczone na potrzeby instalacji, o których mowa w § 192a, lub podobnych natomiast drugie łącze doprowadzone z punktu połączenia z publiczną siecią telekomunikacyjną powinno być przeznaczone w szczególności na potrzeby świadczenia usług telekomunikacyjnych, w tym usług szerokopasmowego dostępu do internetu.

Źródło: WT2018 na podstawie Dz. U. z 2018 r. poz. 1422 i z 2017 r. poz 2285 Dział IV Rozdział 8a § 192f. 10.

Skrętka komputerowa – bałagan w nazwach

Od kilku lat obowiązuje nowy standard nazewnictwa skrętek komputerowych, jednak w nazewnictwie potocznym nadal funkcjonują stare określenia szczególnie dwa: UTP, FTP.

Skrętka komputerowa jest również potocznym określeniem kabli komputerowych czyli kabli do systemów okablowania technologii informatycznej.

Opanowanie nowego nazewnictwa nie jest trudne. Wystarczy zrozumieć zasadę tworzenia nazwy – przedstawioną w poniższej tabeli.

Wzór tworzenia nazwy xx/yTP
xx – oznacza rodzaj ekranu wspólnego na skręconych parach y – oznacza rodzaj ekranu wokół każdej pary żył
U – brak ekranu U – brak ekranu
F – ekran w postaci folii aluminiowej F – Ekran w postaci folii aluminiowej
S – oplot metaliczny
SF – oplot i folia aluminiowa

Tabela przejścia – skrętki

Nowa nazwa Stara nazwa Opis budowy
 
U/UTP UTP Kabel nieekranowany UTP obecnie U/UTP przewód nieekranowany
F/UTP FTP Ośrodek kabla ekranowany folią aluminiową ułożoną warstwą metalu do wewnątrz z żyłą uziemiającą pod ekranem FTP obecnie F/UTP przewód ośrodek kabla ekranowany folią aluminiową
SF/UTP S-FTP Ośrodek kabla ekranowany folią aluminiową ułożoną warstwą metalu na zewnątrz oraz oplotem z drutów miedzianych ocynowanych (ekran podwójny) S-FTP obecnie SF/UTP przewód ekranowany folią aluminiową oraz oplotem z drutów miedzianych
U/FTP STP Każda para ekranowana folią aluminiową ułożoną warstwą metalu na zewnątrz, drut CuSn jako wspólna żyła uziemiająca. STP obecnie U/FTP każda para przewodu ekranowana folia aluminiową
F/FTP F-STP Każda para ekranowana folią aluminiową ułożoną warstwą metalu na zewnątrz, drut CuSn jako wspólna żyła uziemiająca; dodatkowo na ośrodku – wspólny ekran z folii aluminiowej ułożonej metalem do wewnątrz F-STP obecnie F/FTP przewód w którym każda para ekranowana folią aluminiową dodatkowo wspólny ekran z folii aluminiowej
S/FTP S-STP Każda para ekranowana folią aluminiową ułożoną warstwą metalu na zewnątrz, ośrodek kabla ekranowany oplotem z drutów CuSn S-STP obecnie S/FTP każda para przewodu ekranowana folią aluminiową, ośrodek kabla ekranowany oplotem z drutów CuSn

Symbole dodatkowe

Podstawowe oznaczenia nie sprawią już kłopotu, ale co z dodatkowymi oznaczeniami?

Zobacz, poza opisanymi już oznaczeniami powtarzają się w różnej kombinacji trzy litery. Są to: z; w; n.

z – oznacza przewód / kabel zewnętrzny

w – oznacza wypełnienie (uszczelnienie) żelem hydrofobowym (kabel żelowany),

n – oznacza linkę samonośną (przewód lub kabel z linką samonośną)

Budowa skrętki

Zobacz jak zbudowana jest skrętka F/UTP; U/UTP; S/FTP  

Budowa wewnętrzna kabli teleinformatycznych F/UTP; U/UTP; S/FTP

Dlaczego do internetu trzeba stosować inne kable niż zwykłe do połączeń telefonicznych? 

Tajemnica tkwi w technologii. Nasze wymagania odnośnie szybkości internetu ciągle rosną, wymagania jakim muszą sprostać kable i przewody są coraz wyższe. Uważam, że kluczem do prawidłowego doboru i montażu okablowania strukturalnego jest zrozumienie zjawisk zachodzących w kablach i przewodach. 

Parametry transmisyjne kabli i przewodów teleinformatycznych

Przesyłanie sygnałów i danych między nadajnikiem (źródłem sygnałów) a odbiornikiem odbywa się po torach transmisyjnych, z których każdy składa się z dwóch żył tego samego kabla. Przydatność torów do transmisji sygnałów analogowych bądź cyfrowych w określonym zakresie częstotliwości zależy od ich parametrów transmisyjnych:

  • Impedancja falowa jest parametrem ściśle związanym z geometrią kabla (np. średnice drutów miedzianych, odległość pomiędzy nimi czyli grubością warstwy izolującej druty) i właściwościami dielektryka stanowiącego izolację. Zmiana geometrii pary żył w funkcji długości kabla jest przyczyną powstawania zmian impedancji (np. zbyt mocne zgięcie lub zmiażdżenie kabla). Dla sygnałów przenoszonych przez tor takie lokalne zmiany impedancji są miejscem, w którym odbita część sygnału wraca do źródła.
  • Straty odbiciowe RL (Return Loss) mówią, ile razy sygnał na wejściu do toru jest większy od sygnału odbitego od wejścia. Wartości powyżej 20 dB oznaczają pomijalnie małe straty odbiciowe, natomiast mała wartość RL oznacza, że duża część sygnału wraca do źródła.
  • Tłumienność falowa  określa tłumienie sygnału na drodze między nadajnikiem a odbiornikiem wywołane przez elementy samego kabla.  Parametr ten zależy od długości toru. Im dłuższy kabel tym większe zniekształcenie sygnału.
  • Tłumienność przenikowa (tzw. przesłuchy lub przeniki) charakteryzuje poziom zakłócenia sygnału przesyłanego w danym torze, wywołanego przez przenikanie energii elektromagnetycznej sygnałów z sąsiedniego toru, na jednym z jego końców:
    • przy źródle sygnału [ rys. A) ] – tłumienność zbliżnoprzenikowa NEXT
    • na przeciwległym końcu [ rys. B) ] – tłumienność zdalnoprzenikowa  FEXT

Tłumienność przenikowa (tzw. przesłuchy lub przeniki) charakteryzuje poziom zakłócenia sygnału

Ponieważ pary skręcone tworzące kabel teleinformatyczny znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie względem siebie, to sygnał z pary nadawczej przenika do pary odbiorczej. Jest to oczywiście zjawisko niepożądane.

Duża wartość NEXT oznacza występowanie małych przesłuchów. Mała wartość NEXT stanowi najważniejsze ograniczenie dla zwiększenia przepustowości sieci. Wartość FEXT jest zależna od długości (a więc tłumienia) kanału transmisji. Im krótszy jest odcinek kabla, tym FEXT ma większy wpływ na jakość transmisji. Jest to parametr mierzony, ale rzadko podawany w normach. Głównie służy on jako składowa do otrzymania parametru ELFEXT.

ELFEXT jest niezależny od długości badanego toru, gdyż uwzględnia tłumienie wnoszone przez tor transmisyjny. Matematycznie jest to wynik otrzymany z różnicy pomiędzy wartością parametru FEXT i tłumienia dla danego toru transmisyjnego.

W najnowszych wydaniach norm serii EN 50288 termin ELFEXT został zastąpiony definicją ACR–F. O ile ELFEXT stanowi różnicę FEXT i tłumienia pary ZAKŁÓCAJĄCEJ, to ACR–F odnosi FEXT do tłumienia pary ZAKŁÓCANEJ. W kartach katalogowych producentów kabli można w dalszym ciągu znaleźć informacje dotyczące ELFEXT, wartości limitów dla obu parametrów są takie same.

Prędkość propagacji

Oznaczana NVP pozwala na określenie prędkości sygnału w kablu w stosunku do prędkości światła, podawana jako ułamek dziesiętny lub wartość procentowa.

Parametr NVP jest wykorzystywany do wyznaczania długości toru transmisyjnego. Każda para w kablu do transmisji danych ma inny skok skrętu, co prowadzi do powstawania różnic w długości torów transmisyjnych. Dodatkowo pary są ze sobą skręcone, co powoduje, że długość torów jest większa od długości kabla drukowanej zwykle na powłoce kabla.

Zjawiska zachodzące w skrętkach komoputerowych

NEXT jest najbardziej krytycznym parametrem określającym jakość łącza i zależy od częstotliwości.

Jeśli chcemy zredukować przenikanie energii elektromagnetycznej z sąsiedniego toru w paśmie 1-250 MHz i zwiększyć prędkość transmisji należy wykorzystać w sieci kabel kategorii 6 z wkładką rdzeniową, która jest niezbędna do spełnienia wymagań.

Częstotliwość [MHz] NEXT, min. [dB] Kategoria 5e Typowe wyniki kabla bardzo dobrej jakości kategorii 5e Wyniki kabla typowego kategorii 5e NEXT, min. dB/100m kategoria 6 Typowe wyniki kabla dobrej jakości kategorii 6
1 65,3 88,2 77,6 66,0 104,5
4 56,3 81,2 79,2 65,3 106,9
10 50,3 72,9 56,5 59,3 99,2
16 47,2 77,0 52,4 56,2 99,5
20 45,8 71,4 61,9 54,8 79,9
31,25 42,9 66,0 50,8 51,9 84,6
62,50 38,4 54,8 40,6 47,4 76,5
100 35,3 55,2 40,7 44,3 71,0
200 39,8 71,1
250 38,3 67,7

W tabeli pokazano wyniki pomiarów NEXT gotowego wyrobu (kabla). Jak widać kable kategorii 5e bardzo dobrej jakości spełniają wymagania kategorii 6, ale tylko do zakresu częstotliwości 100 MHz. Nie ma pewności jak parametry zachowają się wraz ze wzrostem MHz. W przypadku typowych kabli kategorii 5e można zauważyć, że wraz ze wzrostem częstotliwość przestają spełniać wymagania dla kategorii 6.

Aby zapewnić odpowiednią geometrię kabla stosuje się separatory par żył. Najbardziej popularnym separatorem par w kablach teleinformatycznych jest „krzyżyk”.

Skrętka komputerowa z krzyżykiem - budowa

Wkładka (krzyżyk) najczęściej wykonana jest z materiału o niskiej stałej dielektrycznej (polietylen oraz polipropylen). Im mniejsza stała dielektryczna separatora tym lepsze zabezpieczenie przed niepożądanym przenikiem energii.

Wymagania dla kabli teleinformatycznych

Wymagania dla kabli teleinformatycznych stosowanych w systemach okablowania strukturalnego zawarte są w normach serii PN-EN 50288 oraz PN-EN 50173 a także normach międzynarodowych ISO/IEC 11801; IEC 61156-5; ANSI/TIA-568.2-D.

W zależności od parametrów torów transmisyjnych kable zostały podzielone na kategorie przeznaczone do zdefiniowanych klas kanałów okablowania oraz obsługiwanych aplikacji sieciowych. Na rynku polskim podstawę stanowią normy PN-EN, ponieważ potwierdzenie zgodności z tymi normami daje jednocześnie potwierdzenie zgodności z dyrektywami unijnymi np. z dyrektywą niskonapięciową. Kategorie kabli określone są w normie PN-EN 50173-1, natomiast normy serii PN-EN 50288 dzielą kable wg zakresu częstotliwości do jakiego są przeznaczone.

Powiązanie pomiędzy kablami o określonej kategorii a normą PN-EN 50288 zawarte jest w tabeli 46 str. 79 normy PN-EN 50173-1:2018

Kategoria kabla Odpowiednia norma dla kabli przeznaczonych do poziomego i pionowego układania w budynkach Odpowiednia norma dla kabli elastycznych – paczkordy i kable znajdujące się w bezpośrednim otoczeniu operatora Klasa kanału
5 EN 50288-2-1 EN 50288-2-2 D
EN 50288-3-1 EN 50288-3-2
6 EN 50288-5-1 EN 50288-5-2 E
EN 50288-6-1 EN 50288-6-2
6A EN 50288-10-1 EN 50288-10-2 EA
EN 50288-11-1 EN 50288-11-2
7 EN 50288-4-1 EN 50288-4-2 F
7A EN 50288-9-1 EN 50288-9-2 FA
8.1  EN 50288-13-1*  EN 50288-13-2* I
8.2  EN 50288-12-1  EN 50288-12-2* II

* w opracowaniu

  • Kategoria 5 dotyczy kabli z torami przewidzianymi do pracy przy częstotliwościach do 100 MHz, pomiary wykonywane do 125 MHz. We wcześniejszych wydaniach normy była to kategoria 5e i tak jest dalej zwyczajowo oznaczana bo w normach międzynarodowych dalej jest 5e.
  • Kategoria 6 dotyczy kabli z torami przewidzianymi do pracy przy częstotliwościach do 250 MHz.
  • Kategoria 6A dotyczy kabli z torami do pracy przy częstotliwościach do 500 MHz.
  • Kategoria 7 do pracy przy częstotliwościach do 600 MHz.
  • Kategoria 7A do pracy przy częstotliwościach do 1000 MHz. 
  • Kategoria 8.1 oraz kategoria 8.2 do pracy przy częstotliwościach do 2000 MHz.

Różnice w jakości kabli w/w kategorii dotyczą nie tylko pasma transmisji, ale przede wszystkim wartości parametrów transmisyjnych. Porównanie wymagań normatywnych dla maksymalnych wartości tłumienności falowej torów transmisyjnych w temperaturze 20 oC oraz minimalnych wartości NEXT obrazują poniższe tabele.

Częstotliwość [MHz] Tłumienność falowa [dB/100 m]
Kategoria
5e 6 6A 7 7A 8.2
1 2,0 2,1 2,1 2,1 2,1 2,1
4 4,0 3,8 3,8 3,6 3,7 3,8
10 6,3 6,0 5,9 5,7 5,8 5,8
16 8,0 7,6 7,5 7,2 7,3 7,3
20 9,0 8,5 8,4 8,1 8,2 8,2
31,25 11,4 10,8 10,5 10,1 10,3 10,3
62,5 16,5 15,5 15,0 14,5 14,6 14,6
100 21,3 19,9 19,1 18,5 18,5 18,5
250 33,0 31,1 30,2 29,7 29,7
500 45,3 44,1 42,8 42,8
600 48,9 47,1 47,1
1000 61,9 61,9
1600 80,0
2000 90,5
Częstotliwość [MHz] Tłumienność zbliżnoprzenikowa NEXT [dB]
Kategoria
5e 6 6A 7 7A 8.2
1 65,3 75,3 75,3 80,0 78 78
4 56,3 66,3 66,3 80,0 78 78
10 50,3 60,3 60,3 80,0 78 78
16 47,2 57,2 57,2 80,0 78 78
20 45,8 55,8 55,8 80,0 78 78
31,25 42,9 52,9 52,9 80,0 78 78
62,5 38,4 48,4 48,4 75,1 78 78
100 35,3 45,3 45,3 72,4 75,4 75,4
250 39,3 39,3 66,5 69,4 69,4
500 34,8 61,9 64,9 64,9
600 60,8 63,7 63,7
1000 60,4 60,4
1600 57,3
2000 55,9

Jak widać im wyższa kategoria tym szerszy zakres częstotliwości ale też ostrzejsze wymagania dla parametrów kabla.

Limity dla kabli kategorii 8.2 pokrywają się z wymaganiami dla kategorii 7A w zakresie do 1000 MHz. Parametry kabli kategorii 8.1 nie są formalnie zdefiniowane, norma EN 50288-13-1 nie została opracowana.

Niektórzy producenci kabli, chcąc podkreślić jakość swoich kabli podają przy ich symbolu częstotliwość wyższą niż charakterystyczna dla danej kategorii, np.: BiTLAN S/FTP cat.7 LSOH 1000 MHz czy UNITRONIC® LAN 1000 Cat.7.

Nie oznacza to jednak, że taki kabel spełnia parametry wyższej kategorii (w tym przykładzie domyślnie 7A). Kabel tak oznaczony powinien spełniać wymagania dla kategorii 7 aproksymowane do częstotliwości 1000 MHz czyli jest to dobrej jakości kabel kategorii 7 ale nie 7A.

Jakość kabli U/UTP oraz F/UTP produkcji FK MADEX potwierdzają certyfikaty wydane przez niezależne duńskie laboratorium badawcze 3P Third Party Testing, które specjalizuje się w badaniu okablowania strukturalnego w zakresie jakości transmisji, bezpieczeństwa i kompatybilności elektromagnetycznej. Kable typu U/UTP cat.6 sprawdzane są podczas każdej okresowej kontroli produkcji pod kątem spełnienia wymagań dla kategorii 6 ale w zakresie częstotliwości do 500 MHz. Przykładowe charakterystyki poniżej.Kabel U/UTP kat. 6 Madex z aproksymacją do 500 MHz

Wykres tłumienności dla FK Madex U/UTP cat 6 z aproksymacją do 500 MHz (szara linia)Skrętka U/UTP cat. 6 wykres impedancji z aproksymacją do 500 MHz

Wykres NEXT dla FK Madex U/UTP cat 6 z aproksymacją do 500 MHz (szara linia)

Wykres impedancji dla FK Madex U/UTP cat 6 z aproksymacją do 500 MHz (szara linia)Skrętka Madex U/UTP kat. 6 z aproksymacją do 500 MHz

Wykres RL dla FK Madex U/UTP cat 6 z aproksymacją do 500 MHz (szara linia)

Klasa okablowania

Wyjaśnię różnice pomiędzy kategoriami kabli komputerowych oraz różnych oznaczeń np. klasa okablowania F; FA; E; EA.

Zgodnie z definicją podaną w normie PN-EN 50173-1:2018 kable stanowią elementy okablowania teleinformatycznego:

okablowanie to system kabli telekomunikacyjnych, kabli łączących i osprzętu połączeniowego obsługujący działanie sprzętu stosowanego w technice informatycznej”

kanał to dowolna ścieżka transmisyjna zawierająca pasywne komponenty okablowania między sprzętem specyficznym dla aplikacji lub między sprzętem specyficznym dla aplikacji a interfejsem sieci zewnętrznej”.

Składniki okablowania, w tym kable klasyfikowane są według kategorii, natomiast kanały – według klas (patrz tabela powyżej). Wszystkie elementy kanału powinny być tej samej kategorii.

Dopuszczalne jest stosowanie elementów różnych kategorii ale należy pamiętać, że o wydajności kanału decyduje jego najsłabszy element. Zasadniczo im szerszy zakres częstotliwości, tym wyższa może być prędkość przesyłu danych.

Nie należy jednak utożsamiać częstotliwości przypisanej do danej kategorii kabli z prędkością przesyłania danych, przykładowo kategoria 5 kabli do 100 MHz nie oznacza, że maksymalna prędkość transmisji w kanale z wykorzystaniem takich kabli wynosi 100 Mb/s. Prędkość transmisji danych zależy od zastosowanego systemu transmisji danych czyli aplikacji oraz od długości kanału (zobacz definicję kanału podaną powyżej).

Tabela F1 str. 152 -153, normy PN-EN 50173-1:2018 przedstawia zestaw aplikacji w relacji z wymaganymi wydajnościami okablowania.

Przykładowo do kanału klasy D przypisano aplikację Ethernet 100BASE-TX – prędkość 100 Mb/s ale też Ethernet 1000BASE-T – prędkość 1 Gb/s, obie w kanale o długości 100 m. Oznacza to, że stosując kable kategorii 5 można realizować aplikacje z prędkością 1 Gb/s.

W najnowszym wydaniu normy PN-EN 50173-1:2018 pojawiły się aplikacje 40GBASE-T oraz 25GBASE-T przypisane do kanałów klasy I oraz klasy II. Dla obu aplikacji ze względów technicznych – duże przesłuchy jakie pojawiają się w torze dla wysokich częstotliwości do 2000 MHz – trzeba było skrócić długość kanału ze 100 m aż do 30 m. Główne zastosowanie to centra danych, gdzie mamy do czynienia zarówno z krótkimi dystansami jak i wysoką wydajnością łączy.

Klasa I kanału oparta jest na wtyczkach RJ45. Klasa II kanału oparta jest na złączach kategorii 7A np. TERA.

Wtyk i gniazdo złącz typu TERA

Porównanie wymagań dla parametrów transmisyjnych kanałów pokazuje, że klasa I kanału ma limity kompatybilne wstecznie z klasą EA (do 500 MHz) ekstrapolowane do 2000 MHz. Klasa II ma limity kompatybilne z klasą FA (do 1000 MHz) ekstrapolowane do 2000 MHz.

Przykład

Limity dla wartości NEXT kanałów o klasach od EA do II zgodnie z PN-EN 50173-1:2018:

f [MHz] NEXT [dB]
1,0 100 250 500 600 1000 1600 2000
EA 65,0 39,9 33,1 27,9
F 65,0 62,9 56,9 52,4 51,2
FA 65,0 65,0 59,1 53,6 52,1 47,9
I 65,0 40,5 33,6 28,4 26,2 19,6 12,9 9,6
II 65,0 65,0 59,1 53,6 52,1 47,9 31,5 27,7

Do wykonywania okablowania klasy EA kablami kategorii 6A rekomendowane są kable ekranowane F/UTP lub U/FTP.

Kable U/FTP są droższe, ale korzyści wynikające z ich zastosowania rekompensują wyższe koszty. W kablach F/UTP przesłuchy pomiędzy parami (NEXT; FEXT) ograniczane są za pomocą krótkich skoków skrętu, różnych dla każdej pary.

W kablach U/FTP przesłuchy są kontrolowane przez indywidualne ekrany każdej pary. Skoki skrętu par mogą być dłuższe a różnica pomiędzy nimi relatywnie małe. Korzyścią z takiej konstrukcji jest niższa rezystancja żył w parach kabla dla określonej długości co daje lepsze wsparcie PoE.Różnica w budowie skrętek U/FTP i F/UTP

Powyższa grafika pokazuje różnice w konstrukcjach kabli ekranowanych F/UTP (po lewej) i U/FTP (po prawej)

Małe różnice w długościach skoków skrętu 4 par w kablach U/FTP skutkują małymi różnicami opóźnienia propagacji, zwykle kilka do kilkunastu ns/100 m. Dla porównania w kablu F/UTP wartości tego parametru są zbliżone do wymaganych normą 45 ns/100 m.

Indywidualne ekrany par dają ponadto dodatkowe korzyści:

  • lepsze odprowadzanie ciepła ogranicza wzrost temperatury co oznacza lepsze wsparcie PoE.
  • Ograniczają przesłuchy pomiędzy parami – przykład – charakterystyki NEXT dla obu kabli w porównaniu do wymagań dla kategorii 6A
  • Wysoka odporność na przegięcia kabli podczas instalacji
  • Indywidualne ekrany par zachowują kształt i „zamknięcie” wokół par czyli odległość pomiędzy żyłami w parach pozostaje stała co ogranicza skutki przegięć. Pary w kablu F/UTP podczas instalowania są bardziej podatne na zmianę pozycji względem siebie oraz względem ekranu wspólnego na ośrodku co pogarsza parametry transmisyjne par.

Kolejne korzyści ze stosowania kabla U/FTP wynikają z zastosowania izolacji żył typu „foam-skin” – warstwa piankowa z zewnętrzną warstwą pełną. Jest to możliwe dzięki stosowaniu dłuższych skoków skrętu par. Izolacja piankowa ma niższą stałą dielektryczną co daje wyższą wartość prędkości propagacji. Niższe straty dielektryczne wpływają na niższą tłumienność czyli straty sygnału w torze transmisyjnym.

Izolacja żył w kablach F/UTP jest wykonywana z polietylenu pełnego aby uniknąć jej deformacji ze względu na konieczność stosowania bardzo krótkich skoków skrętu.Izolacja skrętek komputerowych różnice

Różnica pomiędzy izolacją foam-skin i pełną przedstawia powyższa grafika.

Skrętka i napięcie 230 V AC

Często od osób, które zaczynają swoją przygodę z montażem tanich systemów Inteligentnego Domu, gdy próbują wykonać instalację z użyciem przekaźników bistabilnych na 230 V otrzymuję pytanie:

Czy skrętkę można wykorzystać do sterowania napięciem 230 V? Tam nie ma żadnego obciążenia tylko sygnał na przekaźniki bistabilne.

Kable telekomunikacyjne do których zalicza się również skrętka komputerowa, przeznaczone są do pracy przy napięciach i prądach występujących w systemach telekomunikacyjnych. Nie mogą być stosowane do zasilania urządzeń elektroenergetycznych.

Jest to zgodne z zapisem z normy serii PN-EN 50288-1. Dla uściślenia tej informacji – typowe napięcie znamionowe w systemach telekomunikacyjnych wynosi od 42 do 56 V DC.

PoE

PoE (Power over Ethernet) jest to technologia, która pozwala zasilić sprzęt sieciowy (kamery, telefony, przełączniki, punkty dostępowe itp.) poprzez skrętkę komputerową przy równoczesnym przesyle danych.

Typowe kable komputerowe zawierają 4 pary. W aplikacjach 10 oraz 100BASE-T Ethernet, dwie pary są wykorzystywane do przesyłania informacji a dwie pozostałe są parami rezerwowymi (w aplikacji Gigabit Ethernet stosowane są wszystkie 4 pary).

Do doprowadzenia zasilania przez kabel potrzebne są dwie żyły ponieważ prąd elektryczny płynie w pętli. PoE traktuje każdą parę jako pojedynczą żyłę i może wykorzystywać dwie pary zapasowe do przenoszenia prądu elektrycznego.

Zasilanie metodą PoE odbywa się przy napięciu rzędu 48 V. To względnie wysokie napięcie umożliwia efektywny przepływ prądu wzdłuż kabla, a jednocześnie jest wystarczająco niskie, aby można było uznać je za bezpieczne. Oprócz zapewniania bezpiecznego zakresu napięć, urządzenia systemu muszą komunikować się według ustalonych procedur. Przed podaniem wysokiego napięcia (w kontekście teleinformatyki) urządzenie zasilające testuje w ustalony sposób połączenie z urządzeniem końcowym.

Sposób działania technologii PoE opisano w standardzie IEEE 802.3af, który został zmodernizowany w 2009 r. do standardu 802.3at. Specyfikacja uwzględnia fizyczne parametry żył kabla komputerowego, które ze względu na niewielką średnicę charakteryzują się dość wysoką rezystancją.

Podstawowe różnice obu metod:

Parametr IEEE 802.3af 802.3at. (PoE+)
Moc wyjściowa zasilacza 15,4 W 30 W
Minimalna moc dostępna dla urządzenia końcowego 12,95 W 25,5 W
Napięcie wyjściowe zasilacza 44 – 57 V 50 – 57 V
Napięcie dostępne dla urządzenia końcowego 37 – 57 V 42,5 – 57 V
Maksymalny prąd 350 mA 600 mA
Gwarantowany minimalny zasięg 100 m 100 m

Różnice pomiędzy mocą zasilacza a dostępną dla urządzenia końcowego wynikają ze strat energii spowodowanych grzaniem się żył w kablu. 

Normy serii PN-EN 50288 dotyczące poszczególnych kategorii kabli komputerowych podają maksymalne zalecane napięcia i prądy dla kabli stosowanych w aplikacjach PoE.

Maksymalne zalecane napięcie, prąd, gęstość prądu oraz temperatura żyły kabli w przypadku stosowania  w aplikacjach PoE  
Parametr Wymaganie Jednostka
Maksymalne napięcie usługi komunikacyjnej 100 V
Maksymalna gęstość prądu 3 A/mm2
Maksymalna gęstość mocy przy zwarciu przez okres < 1 sek. 350 W/mm2
Maksymalna gęstość mocy roboczej 100 W/mm2
Maksymalna temperatura żyły w czasie usługi 60 oC

Zasady układania kabli teleinformatycznych

Często pada pytanie, czy kable teleinformatyczne można układać razem z kablami i przewodami zasilającymi (energetycznymi)? 

Kable teleinformatyczne w budynkach powinny być ułożone w odpowiednich, minimalnych odległościach odstępu od kabli energetycznych. Odległość ta nazywa się „minimalnym wymaganym odstępem separującym A” i jest to wartość, której wyliczenie ściśle określa norma PN-EN-50174-2-2010.

A = S • P

Wartość „A” zależy od rodzaju kabla (ekranowany / nieekranowany / koncentryczny), tłumienności danego kabla oraz współczynnika mocy kabla.

S – minimalna separacja z Tabeli 2,

P – współczynnik mocy kabla z Tabeli 3

Wartość „S” uzyskana z Tabeli 2 zależy od klasyfikacji rozdzielania kabli informatycznych z Tabeli 1.

Tabela 1 Kable informatyczne Tabela 2
Ekranowane Nieekranowane Współosiowe / twinax Klasyfikacja rozdzielania Separacja bez przegrody elektromagnetycznej [mm]
Obudowa stosowana dla okablowania informatycznego lub okablowanie zasilania energetycznego
Skrętka komputerowa Madex F/UTP dawniej FTP Skrętka komputerowa Madex U/UTP stara nazwa UTP Koncentryk - kabel teleinformatyczny
Tłumienie sprzężenia przy 30 MHz do 100 MHz [dB] TCL przy 30 MHz do 100 MHz [dB] Tłumienie ekranowania przy 30 MHz do 100 MHz [dB] Otwarte obudowy metalowe [mm] Perforowane obudowy metalowe [mm] Obudowy z litego metalu [mm]
≥ 80 ≥ 70 – 10 x lgƒ ≥ 85 d 10 8 5 0
≥ 55 ≥ 60 – 10 x lgƒ ≥ 55 c 50 38 25 0
≥ 40 ≥ 50 – 10 x lgƒ ≥ 40 b 100 75 50 0
< 40 < 50 – 10 x lgƒ < 40 a 300 225 150 0

 

Tabela 3
Typ obwodu elektrycznego Ilość obwodów Współczynnik mocy kabla P
20 A, 230 V, 1-fazowy od 1 do 3 0,2
od 4 do 6 0,4
od 7 do 9 0,6
od 10 do 12 0,8
od 13 do 15 1
od 16 do 30 2
od 31 do 45 3
od 46 do 60 4
od 61 do 75 5
>75 6

Wymagania dla parametrów zawartych w Tabeli 1 zawarte są w normie PN-EN 50288-1 oraz pozostałych jej częściach dotyczących poszczególnych kategorii kabli:

Kable nieekranowane

typu U/UTP wg PN-EN 50288-3-1 (kategoria 5e) oraz PN-EN 50288-6-1 (kategoria 6)

TCL przy 30 MHz do 100 MHz [dB] ≥ 40-10log(f) czyli:

≥ 25 dB dla 30 MHz;

≥ 20 dB dla 100 MHz

Kable ekranowane 

Kategoria kabla Norma Tłumienie sprzężenia przy 30 MHz do 100 MHz [dB]
5e PN-EN 50288-2-1 ≥ 55 dB typ I
6 PN-EN 50288-5-1 ≥ 85 dB typ I
≥ 70 dB typ Ib
≥ 55 dB typ II
6A PN-EN 50288-10-1 ≥ 85 dB typ I
≥ 70 dB typ Ib
7 PN-EN 50288-4-1 ≥ 80 dB
7A PN-EN 50288-9-1 ≥ 85 dB typ I
≥ 70 dB typ Ib

Kable danej kategorii muszą spełniać powyższe wymagania jako minimum, i takie wartości dla bezpieczeństwa należy przyjmować do klasyfikacji rozdzielania.

Zarówno „TCL” jak  „Tłumienie sprzężenia” bardzo rzadko są podawane przez producentów.

Przykładowe dane zawarte w tym materiale zostały przekazane przez Fabrykę Kabli Madex, polskiego producenta kabli. Są oparte o wyniki pomiarów kabli F/UTP cat. 5e oraz U/UTP cat. 5e produkcji Madex, wykonanych w ramach kontroli certyfikatów wydanych przez niezależne duńskie laboratorium badawcze 3P Third Party Testing, które specjalizuje się w badaniu okablowania strukturalnego w zakresie jakości transmisji, bezpieczeństwa i kompatybilności elektromagnetycznej.

Przykład obliczeń – kabel EKRANOWANY

Dla kabla F/UTP 4 PR 24AWG cat. 5e 100 Ω – (na podstawie wyniku badania tłumienności w zakresie od 30 do 100 MHz) z tabeli 1 wybieramy klasyfikację rozdzielania „c”, następnie w zależności od obecności / nieobecności metalowej przegrody elektromagnetycznej w układzie dobieramy odpowiednią wartość – np. 50 mm. Kolejna czynność polega na wyborze współczynnika mocy kabla, w zależności od ilości obwodów – np. 0,2.

A = S • P = 50 mm • 0,5 = 10 mm 

Wynika z tego, że dla kabla F/UTP 4 PR 24AWG cat. 5e 100 Ω, odległość od kabla energetycznego (np. YKY; YDY od kabli i przewodów zasilających) ilości obwodów od 1 do 3, ułożonego bez przegrody elektromagnetycznej powinna wynosić minimum 10 mm.

Dana odległość powinna być zachowana w dowolnym punkcie leżącym między poszczególnymi punktami zamocowań kabli lub między innymi ogranicznikami (fizycznymi lub umownymi), łącznie z przegrodami (lub elementami rozdzielającymi) lub która jest skutkiem grawitacji (źródło: PN-EN-50174-2-2010).Jaka odległość skrętki od kabli zasilających?

  • „A” jest to minimalny odstęp separujący między kablami teleinformatycznymi i energetycznymi (zasilającymi o napięciu 230 lub 400 V AC), razem ze wszystkimi nadmiarami przeznaczonymi na ruchy kabli między ich punktami mocowań.
  • Gdy nie występują mocowania lub ograniczniki, to zakłada się, że „A”= 0.

Skrętka jaka odległość od zasilania?

  • W powyższej sytuacji odstęp separujący powinien zapewnić element rozdzielający.

Przykład obliczeń – kabel NIEEKRANOWANY

Dla kabla U/UTP 4PR 24 AWG cat. 5e 100 Ω (kabel nieekranowany, parametr TCL wynosi <50 – 10 x lgƒ) – z tabeli 1 wybieramy klasyfikację rozdzielania „a”, następnie w zależności od obecności / nieobecności metalowej przegrody elektromagnetycznej w układzie dobieramy odpowiednią wartość – np. 300 mm. Kolejna czynność polega na wyborze współczynnika mocy kabla, w zależności od ilości obwodów – np. 0,2.

A = S • P = 300 mm • 0,2 = 60 mm 

Wynika z tego, że dla nieekranowanego kabla U/UTP 4PR 24 AWG cat. 5e 100 Ω minimalna odległość od kabla energetycznego (np. YDYp lub YKY) ilości obwodów od 1 do 3, ułożonego bez przegrody elektromagnetycznej powinna wynosić 60 mm.

Reasumując, odstępy separujące między kablami zależą od tłumienności kabli ekranowanych \ nieekranowanych \ współosiowych oraz, konstrukcji kabli energetycznych a także od obecności elementów rozdzielających, takich jak mocowania lub ograniczniki (np. przegrody).

Znając dane z tabeli 1, odnośnie kabla informatycznego, możemy przypisać go do konkretnej kategorii i wyznaczyć minimalny odstęp separacyjny między nim, a kablem zasilania energetycznego (zasilającymi o napięciu 230 lub 400 V AC).

Kable ekranowane wymagają zdecydowanie mniejszej separacji od kabli energetycznych (np. YDY), niż kable nieekranowane. Dzięki temu, że ekran zapobiega powstawaniu zakłóceń elektromagnetycznych, negatywnie wpływających na przesyłanie sygnału – kabel ekranowany może pozostać w mniejszej separacji od energetycznego, który generuje dane zakłócenia, niż kabel nieekranowany, który nie posiada „ochrony” przed owymi zakłóceniami.

Prowadzenie kabli i przewodów w rurkach kablowych

Rozwijająca się dynamicznie elektronika wymusza konieczność stosunkowo częstej potrzeby wymiany przewodów i kabli teleinformatycznych. Z tego powodu warto rozważyć prowadzenie instalacji teleinformatycznej w sposób, który w dowolnym momencie umożliwi wymianę kabli i przewodów.

Nie ma większego kłopotu jeśli instalacja prowadzona jest w metalowych korytach kablowych lub natynkowo w plastikowych korytkach z otwieraną pokrywą.

Różne rodzaje koryt kablowych: pełne, perforowane, z przegrodą

W przypadku gdy decydujesz się na prowadzenie instalacji teleinformatycznej ukrytej w ścianie, warto rozważyć umieszczenie kabli i przewodów w rurach kablowych sztywnych lub giętkich

Rurki do prowadzenia okablowania budynku

Jeśli kable i przewody teleinformatyczne mają zachować swoje parametry techniczne (przede wszystkim szybkość transmisji danych i brak zakłóceń), wciągając je w rurki należy przestrzegać kilku zasad zawartych również w Polskiej Normie PN-EN-50174-2-2010:

  • parametry takie jak minimalny promień gięcia kabla oraz maksymalna wysokość ułożenia kabli w systemach tras kablowych są określone w instrukcjach producentów (zagadnienia opisane w dalszej części artykułu).
  • Rury kablowe powinny spełniać następujące kryteria:
    • nie posiadać więcej niż dwóch zagięć do 90°, między punktami naciągowymi np. wylot pomieszczenia telekomunikacyjnego lub puszka przelotowa.
    • Zagięcia powinny być dostępne i powinny dać się wykorzystać jako punkty naciągowe.
  • Wewnętrzny promień zagięcia rury powinien być maksymalnie 6-krotnie mniejszy niż wewnętrzna średnica rury.
              Promień zagięcia rury interpretuje się w ten sam sposób, co promień zagięcia kabla.

Przykład

Używając rury o wewnętrznej średnicy np. 45 mm. Wewnętrzny promień zagięcia tej rury kablowej powinien być maksymalnie 6-krotnie mniejszy od średnicy rury, czyli wynosić maksimum 7,5 mm (np. 6 mm będzie to zbyt dużo). Na tej podstawie powinno się dobierać odpowiednie kable do danej rury kablowej, porównując promień zagięcia kabla (informacja powszechnie dostępna w karcie katalogowej) do maksymalnego promienia zagięcia rury (który można obliczyć, znając średnicę wewnętrzną rury).

  • Zagięcia w rurze nie powinny mieć jakichkolwiek zapętleń lub innych nieciągłości, mogących mieć szkodliwy wpływ na powłokę kabla, podczas jego przeciągania.
  • Systemy tras kablowych, które są prowadzone nad podłogą, nie mogą być zakańczane niżej niż 50 mm nad gotową powierzchnią podłogi.

Prowadzenie kabli i przewodów w metalowych korytkach

Teoria i praktyka, wiem łatwo jest narysować lub napisać jak należy prowadzić kable lub przewody w korytku, ale wykonać w praktyce teoretyczne zalecenia jest zdecydowanie trudniej. Poza teoretycznymi zaleceniami opisałem przykładowe rozwiązania, które umożliwiają utrzymanie porządku w oprzewodowaniu / okablowaniu budynku w metalowych korytach.

Teoria

Zalecane / niezalecane rozmieszczenie wyrobów kablowych w sekcji metalowejW jaki sposób układać kable i przewody w korytkach?

Poprawne rozmieszczenie kabli i przewodów w korycie metalowym umożliwia zmniejszenie zakłóceń elektromagnetycznych w danym systemie kablowym i jest najbardziej wydajny.

Praktyka

Przewody i kable można odpowiednio rozmieścić w korytach kablowych, jednak wiąże się to z zastosowaniem dodatkowych elementów (rosną koszty) i zaangażowaniem (dokładnością) osoby wykonującej prace. Największą przeszkodą porządnego wykonania prac jest zasada CCC. Niskie wynagrodzenie dla wykonawcy oznacza, że zadane prace będzie wykonywał jak najszybciej (czas to pieniądz). Dodatkowe elementy, które można dokupić to również dodatkowe koszty produktów i czas potrzebny na ich zamontowanie.

Sugestia – nikt nie lubi wydawać niepotrzebnie pieniędzy. Rzeczy oczywiste dla nas, dla innych osób często są „czarną magią”. Przedstawiając wycenę warto omówić z inwestorem te drobne zagadnienia, które mają duży wpływ na cenę, a w efekcie końcowym na jakość przesyłanych sygnałów (zadowolenie inwestora).

  • Gdy zapytamy inwestora czy chce zapłacić więcej – odpowiedź będzie NIE. 
  • Gdy zapytamy czy mamy zrobić taniej, ale będzie za to wolniej działał internet – odpowiedź również będzie NIE!

Warto zastanowić się jak zadać inwestorowi pytanie 😉 

Przykłady rozwiązań

Większość producentów koryt kablowych (metalowych i plastikowych) ma w swojej ofercie przegrody które można dokupić osobno i zamontować. Montaż najczęściej odbywa się za pomocą śrub lub odpowiednich zatrzasków. Kilka przykładów poniżej. Ilość dostępnych na rynku rozwiązań jest ogromna chcąc omówić najczęściej spotykane rozwiązania musiałbym opisać to w osobnym artykule.

Korytko siatkowe OBO z przegrodą OBO Betterman, korytko siatkowe z przegrodą metalową
Korytko perforowane OBO Betterman z metalową przegrodą OBO Betterman perforowane korytko z przegrodą
Korytko z tworzywa z przegrodą Korytko kablowe z przegrodą z tworzywa

Co jeszcze jest ważne aby podczas montażu nie popsuć skrętki komputerowej?

  • W trakcie montażu okablowania w gniazdach sieciowych czy też panelach krosowych należy brać pod uwagę maksymalny dopuszczalny rozplot poszczególnych par kabla. Pary powinny być oryginalnie skręcone na jak najdłuższym odcinku i ich rozplot powinien następować dopiero przy samym złączu. Zewnętrzna powłoka kabla również powinna być zdejmowana tylko na takim odcinku, jaki jest konieczny do przeprowadzenia montażu. Chodzi o to aby nie popsuć geometrii skręconych par co może pogorszyć przesłuchy między parami – pogorszyć jakość przesyłanych danych np. działanie internetu.
  • Ekran kabla musi być podłączony do uziemienia. Brak połączenia ekranu z uziemieniem sprawi, że kabel będzie się zachowywał gorzej niż kabel typu U/UTP w sieci tej samej klasy.

Jak uziemić ekran?

Wszystkie elementy stosowane w okablowaniu strukturalnym ekranowanym (panele krosowe ekranowane  i gniazda RJ45 ekranowane) posiadają specjalne złącza do podłączenia ekranu z przewodów F/UTP. Kabel F/UTP lub S/FTP posiada żyłę uziemiającą, która zawiera połączenie galwaniczne z ekranem. Żyłę tę podłącza się w panelu do odpowiedniego złącza LSA lub obejmy połączonej z obudową panela, natomiast w gnieździe do specjalnej obejmy. W tych złączach należy umieścić ekrany przewodów U/FTP lub S/FTP.

Według normy PN-EN 50174-2 uziemienie ekranu na obydwu końcach kabla zapewnia dodatkową wydajność ekranowania pól elektromagnetycznych wysokich częstotliwości. Z tego względu sugeruje się uziemienie ekranu z obydwu stron.

Dlaczego konieczne jest uziemienie?

Uziemianie systemów ekranowanych jest związane wyłącznie z jakością ich działania. Prawidłowo podłączone uziemienie pozwala pozbyć się z ekranu prądu szumowego wywołanego przez zakłócenia elektromagnetyczne (EMI) chroniąc w ten sposób przewody przed zewnętrznymi sygnałami. Uziemienie powoduje również ograniczenie emisji sygnałów – podnosząc odporność ekranowanych przewodów na przesłuchy.

Montowanie uziemienia (okablowanie strukturalne)

Zgodnie z normą ANSi-J-STD-607-A okablowanie ekranowane musi być połączone linką przewodzącą z Telekomunikacyjną Uziemiającą Szyną Zbiorczą (TGB) w serwerowni. Jeśli nie ma szczególnych wytycznych od projektanta dotyczących rezystancji uziemienia, TGB powinna być połączona przewodem o odpowiedniej średnicy z główną szyną wyrównania potencjałów w obiekcie.

Na temat uziemienia więcej w artykule: Jak zrobić uziemienie?

Zasada wyrównania potencjałów w obiekcie

Poziomy kabel F/UTP lub S/FTP jest łączony z gniazdami (przykładowo – 10G 6A TM F/UTP MAX  lub TERA Quick-Ground), które automatycznie zapewniają uziemienie z panelem w pomieszczeniu telekomunikacyjnym – nie trzeba uziemiać każdego gniazda z osobna. Gniazdo jest samoczynnie uziemiane na panelu, następnie panel jest uziemiany na stelażu lub poprzez przewód 6 AWG (należy zastosować przewód o przekroju 16 mm2) przymocowany do uchwytu uziemiającego (głównej lub lokalnej szyny wyrównania potencjałów).

Przykład ekranowania skrętek, gniazd i szaf teleinformatycznych 1 – Ekranowany kabel F/UTP lub S/FTP jest podłączany do gniazdka.
2 – Gniazda po zatrzaśnięciu na panelu stykają się z listwą uziemiającą.
3 – Panel jest uziemiany na stelażu lub poprzez przewód 6 AWG (16 mm2) przymocowany do uchwytu uziemiającego.
4 – Przewód uziemiający 6 AWG (16 mm2) łączy stelaż z TGB.
  • Nie należy przekraczać dopuszczalnej siły ciągnięcia kabla przy odwijaniu kabla z bębna lub wyciąganiu z pudełka.
  • Przestrzegać zalecanych dopuszczalnych minimalnych temperatur instalowania.

Rada praktyka

Aby uniknąć ryzyka uszkodzenia kabla podczas instalowania zaleca się, by temperatura kabla i temperatura otoczenia w jakim ma być instalowany, były przez co najmniej 24 godziny wyższe od zalecanych dopuszczalnych minimalnych temperatur instalowania.

Powyższe informacje powinny być zawarte w kartach technicznych kabla.

Minimalny promień gięcia

Opisując parametry transmisyjne kabli i przewodów teleinformatycznych wspominałem o impedancji falowej która jest ściśle powiązana z geometria kabla. Jeśli kabel zostanie zbyt mocno zgięty (przekroczony zostanie minimalny promień gięcia) uszkodzeniu ulega wewnętrzna budowa kabla lub przewodu. Elektrycznie żyły nadal mają swoją ciągłość lecz w miejscu zgięcia pojawiają się zakłócenia.

Przy zginaniu kabla promień gięcia nie powinien nigdy przekroczyć minimalnej wartości. Dopuszczalny minimalny promień gięcia określany jest jako krotność średnicy zewnętrznej kabla i odnosi się do promienia zgięcia wewnętrznej powierzchni kabla, a nie do jego osi.

Jest to informacja, umieszczona w dokumencie technicznym przewodu oraz w normie (dla kabli teleinformatycznych są to zeszyty PN-EN 50288).

Oto przykładowe wartości:

Rodzaj kabla lub przewodu Minimalny promień gięcia Promień gięcia kabli i przewodów
Kable teleinformatyczne 4xD
Kable współosiowe z żyłami jednodrutowymi 6xD
Kable pancerzone taśmami stalowymi 10xD
Kable wielożyłowe z żyłami wielodrutowymi 15xD

Minimalny promień gięcia w praktyce

W Fabryce Kabli Madex przeprowadzono serię pomiarów kabli teleinformatycznych przy różnym promieniu zgięcia a wyniki przedstawiono w formie wykresów parametrów transmisyjnych: impedancji i RL, których wymagania są określone tak, aby sygnał użyteczny nie był zakłócany.

Parametry transmisyjne dla różnych promieni gięcia kabla U/UTP kat. 6
  Na osi X (oś pozioma) w obydwu wykresach podana jest częstotliwość przy jakiej wykonywany jest pomiar danego parametru, podawana w MHz od 1 do 250 ponieważ taki zakres częstotliwości dotyczy kategorii 6, a kabel takiej kategorii był mierzony.
  Na osi Y (pionowa): podana jest wartość impedancji falowej w Ω, linie poziome pokazują zakres wymagany normą czyli dla kategorii 6: impedancja falowa torów transmisyjnych w zakresie częstotliwości: od 1 do 100 MHz 100 ±15 Ω, od 100 do 250 MHz 100 ±22 Ω. Na osi Y (pionowa): podana jest wartość parametru tłumienność odbiciowa RL (inaczej straty odbiciowe), jednostką jest decybel dB.

Krzywa na górze wykresu pokazuje wymagany limit czyli wartości maksymalne dopuszczalne dla danej częstotliwości.

  Krzywe kolorowe poniżej pokazują wynik pomiaru tego parametru dla każdej z 4 par kabla.

Każda z 4 par kabla ma powyższe parametry na innym poziomie, ponieważ pary są skręcone z różnymi skokami skrętu ze względu na wymagania dotyczące przesłuchów NEXT oraz FEXT.

Testy skrętki z prawidłowym promieniem gięcia Prawidłowy promień gięcia wynik pomiaru tego parametru dla każdej z 4 par kabla U/UTP kat. 6 Wynik pomiaru parametru dla każdej z 4 par kabla U/UTP kat. 6
Prawidłowy promień gięcia
Przykład skrętki komputerowej U/UTP z granicznym promieniem gięcia U/UTP kat 6 Madex wynik pomiaru tego parametru dla każdej z 4 par kabla Wynik pomiaru parametru dla każdej z 4 par kabla U/UTP kat. 6 Madex
Graniczny promień gięcia
Skrętka komputerowa U/UTP zgięta poniżej minimalnego promienia gięcia Wynik pomiaru parametru dla każdej z 4 par kabla U/UTP kat. 6 promień gięcia poniżej minimalnego wynik pomiaru tego parametru dla każdej z 4 par kabla U/UTP kat. 6 promień gięcia poniżej minimalnego
Promień gięcia poniżej minimalnego
Skrętka komputerowa U/UTP zagięta poniżej minimalnego promienia gięcia wynik pomiaru tego parametru dla każdej z 4 par kabla U/UTP kat. 6 kabel pojedynczo zgięty wynik pomiaru tego parametru dla każdej z 4 par kabla U/UTP kat. 6
Kabel pojedynczo zgięty
Skrętka komputerowa U/UTP podwójnie zagięta Kabel podwójnie zgięty wynik pomiaru tego parametru dla każdej z 4 par kabla U/UTP kat. 6 wynik pomiaru tego parametru dla każdej z 4 par kabla U/UTP kat. 6 Madex kabel podwójnie zgięty
Kabel podwójnie zgięty

Z przeprowadzonych badań wynika dokładnie, iż przekraczając minimalny dopuszczalny promień gięcia parametry transmisyjne są niezgodne z wymaganiami i sygnał, z dużym prawdopodobieństwem będzie zakłócany.

Ściąga promienie gięcia kabli Madex >>

UWAGA!

Im kabel jest wyższej kategorii – jest przeznaczony do szybszego internetu – tym kabel jest bardziej wymagający co do dobrego zainstalowania – największe zakłócenia podczas pracy są w wyższych częstotliwościach.

  • Jeśli istnieje konieczność krzyżowania kabli informatycznych z instalacją elektryczną zaleca się by kąt przecięcia był bliski 90o
  • Wszystkie kable należy układać z jednego, nie łączonego odcinka, o maksymalnej długości wynikającej z wymagań systemów i parametrów transmisyjnych kabla.
  • Przy spinaniu pojedynczych kabli lub wiązek kabli nie należy ściągać spinki (np. opaski kablowej lub dławnicy) do stopnia powodującego deformacje kabli; kable po ich spięciu powinny się swobodnie przesuwać w zapince. Odnośnie dławnicy należy przestrzegać minimalnej siły z jaką należy dokręcić dławnicę (określana przez producenta podawana w Nm). W sprzedaży są dostępne specjalne klucze i klucze dynamometryczne dedykowane do dławnic kablowych.
Wiha klucz dynamometryczny do dławnic SKINMATIC® QUICK Set 1 Lapp-Kabel

Kable i przewody elektryczne jako produkt budowlany

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych CPR. Określa, że każdy kabel lub przewód zabudowany na stałe w budynku musi spełniać odpowiednie dość rygorystyczne wymagania. Dotyczy to zarówno samych wyrobów jak i dokumentacji, która do nich jest wystawiana.

Rozporządzenie CPR określa, że „dystrybutor lub sprzedawca – oznacza osobę fizyczną lub prawną w łańcuchu dostaw, inną niż producent lub importer, która udostępnia wyrób budowlany na rynku”.

Dystrybutorzy (również Ty jeśli odsprzedajesz kable lub przewody innym) mają obowiązek zweryfikować wyrób, (jakość i dokumentację) ze zgodnością z Rozporządzeniem. Obowiązkiem dystrybutora jest również poinformowanie odpowiednich służb jeśli wyrób nie spełnia wymagań, nie posiada dokumentacji lub jest ona błędna.

W przypadku gdy importer lub dystrybutor wprowadza wyrób do obrotu pod własną nazwą, znakiem towarowym lub zmienia wyrób w sposób, który wpływa na właściwości użytkowe (np. przerabia) przejmuje obowiązki producenta, czyli ma obowiązek przebadać wyrób i wystawić deklaracje właściwości użytkowych.

UWAGA Czy to nie dotyczy Ciebie?

Sprawdź >>

Zagadnienie dotyczące kabli i przewodów jako wyrobów budowlanych, zostanie obszernie opisane w innym artykule: Instalacja elektryczna – kable i przewody – PORADNIK.

Jakie kable lub przewody stosować do alarmu lub domofonu?

Przy doborze kabli brane są pod uwagę ich parametry transmisyjne, które powinny być dopasowane do własności urządzeń, jakie kable mają połączyć. Do transmisji sygnałów analogowych i cyfrowych o małej częstotliwości (do 10 kHz) lub małej przepływności binarnej (do 20 kb/s) na niewielkie odległości stosowanych w systemach domofonowych zaleca się stosowanie kabli telekomunikacyjnych z żyłami miedzianymi o średnicy 0,5 mm:

  • wewnątrz budynków – przewodów typu YTDY lub kabli typu YTKSY
  • na zewnątrz – kabli odpornych na działanie warunków atmosferycznych np. XzTKMXpw czy kabli sygnalizacyjnych XzKAXw lub XzKSLXw.

W przypadku instalacji wewnętrznych dla systemów wideodomofonowych producenci zalecają stosowanie kabla U/UTP kategorii 5e. Tego typu przewody są najczęściej stosowane dla systemów, które wspierają standard PoE (Power of Ethernet) pozwalający zasilić sprzęt sieciowy poprzez skrętkę komputerową przy równoczesnym przesyle danych. Kabel U/UTP kategorii 5e projektowany do transmisji sygnałów cyfrowych w wysokich częstotliwościach (do 100 MHz) jest w porównaniu do kabli telekomunikacyjnych YTDY czy YTKSY bardziej odporny na zakłócenia elektromagnetyczne.

Transmisja po skrętce stosowana jest również w systemach monitoringu.

YTDY YTKSY XzTKMXpw XzKAXw XzKSLXw U/UTP
Przewód YTDY Przewód YTKSY Przewód XzTKMXpw Przewód XzKAXw Przewód XzKSLXw Przewód U/UTP skrętka komputerowa

Powłoki kabli i przewodów

Czy zastanawiałeś się, jaką rolę pełni zewnętrzna warstwa izolacji nazywana powłoką? Powłoka czyli zewnętrzna warstwa kabli i przewodów może być wykonana z materiałów o różnych właściwościach. W zależności od warunków pracy kabla lub przewodu należy odpowiednio dobierać powłokę. Najczęściej powłoki wykonane są z:

PVC

Polwinit czyli tworzywo sztuczne na bazie plastyfikowanego polichlorku winylu jest jednym z najbardziej popularnych tworzyw wykorzystywanych do produkcji kabli. Swoją popularność zawdzięcza łatwości przetwórstwa, cenie oraz faktem dużej dostępności na rynku. Telekomunikacyjne kable z powłoką PVC są stosowane wewnątrz budynków. Pomimo ważnych zalet ich zachowanie podczas pożaru może być niebezpieczne dla ludzi oraz sprzętów elektrycznych znajdujących się w budynku.

Produkty rozkładu termicznego tworzywa PVC są korozyjne i drażniące (HCl) mogą doprowadzić do uszkodzenia sprzętu w budynku a gęsty dym utrudnia ewakuację. Dlatego kable z powłokami PVC nie nadają się do budynków gdzie kładzie się duży nacisk na bezpieczeństwo (budynki użyteczności publicznej np. biurowce, szkoły, przedszkola, szpitale itd).

LS0H

W odpowiedzi na nacisk na bezpieczeństwo stosuje się uniepalnione tworzywa bezhalogenowe LS0H (low smoke, zero halogen), czyli nie zawierające w swoim składzie pierwiastków halogenowych (chloru, fluoru, bromu i jodu). Inne nazwy tej grupy tworzyw do LSZH, HFFR, LSFH itd. Tworzywa te pomimo gorszych niż PVC właściwości przetwórczych i wyższej ceny znajdują coraz szersze zastosowanie.

Tworzywa w swej strukturze zawierają środki opóźniające spalanie (wodorotlenki glinu i magnezu), te nieorganiczne związki o makroskopowych drobinach dodawane są w ilościach nawet do 60 %. Powoduje to, że tworzywa bezhalogenowe wykazują gorsze własności mechaniczne od PVC.

Przykładowe właściwości mechaniczne powłok z tworzyw bezhalogenowych i uniepalnionego PVC

Parametr PVC-FR LS0H Metoda badawcza
Indeks tlenowy 31 40 ISO 4589
Twardość 93 ShA 51 ShA ISO 868
Wytrzymałość na rozciąganie 15 MPa 10 MPa IEC 60811-501
Wydłużanie przy zerwaniu 200 % 150 % IEC 60811-501

Film ukazujący zachowanie się w trakcie pożaru PVC i LS0H

Dodatkową motywacją dla producentów kabli do zainteresowania się tworzywami bezhalogenowymi stało się Rozporządzenie CPR regulujące klasyfikację wyrobów wykorzystywanych w budownictwie, w tym też kabli, w zakresie reakcji na ogień. PVC ze względu na kwasowość produktów rozkładu i wysoką gęstość dymów wydzielanych w warunkach pożaru zostało wykluczone ze stosowania w niektórych obiektach budowlanych.

Na temat CPR napiszę więcej w artykule Instalacja elektryczna – kable i przewody – PORADNIK w dziale Kable i przewody elektryczne jako produkt budowlany.

PE

Polietylen ze względu na swoją palność i rozprzestrzenianie ognia jest rekomendowany do kabli zewnętrznych. Jego bezdyskusyjnymi zaletami jest dobra odporność na chemikalia oraz dobre właściwości mechaniczne. Do powłok polietylenowych dodaje się sadzy, jest to wydajny i tani inhibitor reakcji rodnikowej rozpadu łańcucha polimerowego, który jest wynikiem działania promieniowania ultrafioletowego.

Ze względu na budowę chemiczną polimery rozróżniamy:

  • LDPE – low density polyethylene – polietylen o niskiej gęstości, który charakteryzuje się elastycznością i miękkością
  • HDPE – high density polyethylene – polietylen o wysokiej gęstości charakteryzuje się dużą udarnością, czyli jest odporny na pękanie pod wpływem obciążenia dynamicznego.
  • XPE – materiał o zdecydowanie lepszych właściwościach niż HDPE – dzięki sieciowaniu, materiał jest wytrzymały do 150 °C, wykazuje również większą odporność na czynniki chemiczne. Występuje również większa odporność na zarysowania, pękanie oraz poprawie uległy właściwości mechaniczne (np. odporność na rozciąganie). XPE to nic innego, jak sieciowany HDPE – między łańcuchami polietylenu tworzą się „mostki” łączące strukturę HDPE, co skutkuje powstaniem poprzecznie usieciowanego HDPE. Materiał popularny w kablach koncentrycznych.
  • PU – poliuretany – materiały uniwersalne o bardzo szerokim zastosowaniu, bardzo łatwe w obróbce.

Właściwości:

        • wytrzymałość na rozciąganie i rozdzieranie
        • doskonałe tłumienie drgań
        • odporność na wiele agresywnych środowisk, w tym rozpuszczalniki, kwasy i ropopochodne
        • wybitna odporność na ścieranie, wielokrotnie większa niż guma czy stopy trudnościeralne
        • odporność na warunki atmosferyczne
        • samogasnące
        • elektroizolujące
        • niebrudzące

Dzięki podkreślonym powyżej właściwościom, poliuretany znalazły zastosowanie w postaci powłoki kablowej. Są to przewody zasilające, wyróżniające się szczególną odpornością na ścieranie i rozrywanie.

  • TPE  – to m.in. kauczuk termoplastyczny (zmieniającego plastyczność pod wpływem temperatury, np. pod wpływem wysokiej temperatury materiał staje się bardziej rozciągliwy). Charakteryzuje je odporność na niskie temperatury, promieniowanie słoneczne, wodę morską, ścieranie, utlenianie oraz ozon z atmosfery. Ponadto zapewniają izolację elektryczną do 600 V. TPE nie są natomiast odporne na węglowodory i w kontakcie z nimi pęcznieją.

Pancerze

Pancerze stosowane są celu ochrony kabla przed uszkodzeniami mechanicznymi zarówno podczas pracy jak i instalowania. Dzięki zastosowaniu takiej konstrukcji można wkopywać kabel bezpośrednio w ziemię bez konieczności inwestowania w kanalizację kablową.

Uszkodzenia przed którymi chroni pancerz:

  • uderzenia, przecięcia sprzętem budowlanym,
  • przejazd pojazdem przy zakopaniu kabla na małą głębokość,
  • przegryzienia przez zwierzęta.

Dodatkowo pancerze z taśm stalowych mogą chronić przed indukcyjnym oddziaływaniem linii elektroenergetycznych, elektrotrakcyjnych i wyładowań elektrycznych.

Pancerze wykonywane są najczęściej z drutów lub taśm, zazwyczaj stalowych. Stal zabezpieczona jest materiałem antykorozyjnym (cynkiem lub lakierem).

Poniżej oznaczenia zawarte w nazwie kabla podzielone ze względu na materiał użyty do pancerza

Oznaczenie Opis
Fo Druty stalowe okrągłe ocynkowane
Fp Druty stalowe profilowe ocynkowane
Ft (FtZn) Taśmy stalowe ocynkowane
Ftl Taśmy stalowe ocynkowane lakierowane

Pancerz najczęściej tworzą dwie warstwy taśmy nawinięte śrubowo w tym samym kierunku z zakładką ujemną (prześwitem). Szerokość przerwy (prześwitu) między zwojami tej samej warstwy nie powinna przekraczać 50 % szerokości taśmy. Górna taśma powinna pokrywać przerwy (prześwit) między zwojami dolnej taśmy.Budowa kabla, pancerz z taśm stalowych

Wymiary taśm stosowanych do wykonania pancerzy w oparciu o wymagania normy PN-E-90163 (norma wycofana, ale nadal przywoływana w przypadku kabli pancerzonych):

Średnica pod pancerzem / mm Grubość taśm / mm
Kable energetyczne Kable sygnalizacyjne Kable telekomunikacyjne
< 12 0,3* 0,3* 0,3**
12 – 15 0,3* 0,3* 0,3**
15 – 18 0,3* 0,3* 0,3**
18 – 21 0,3* 0,3* 0,3**
21 – 30 0,3* 0,5 0,5
30 – 40 0,3* 0,5 0,5
40 – 60 0,5 0,5 0,5
> 60 0,8 0,8 0,8
* – dla taśm lakierowanych minimum 0,2 mm
** – dla taśm lakierowanych 0,24 – 0,34 mm

Przykładem kabli pancerzonych jest telekomunikacyjny kabel miejscowy XzTKMXpwFtxKabel w pancerzu XzTKMXpwFtx Madex

Jaki kabel do ziemi?

Kable do stosowania na zewnątrz wykonywane są w wariantach z żelem lub bez żelu. Do ziemi należy stosować kable wypełnione żelem hydrofobowym. Zastosowanie żelu hydrofobowego zapobiega wzdłużnemu przedostawaniu się wilgoci wzdłuż ośrodka kabla.

Woda może dostać się do wnętrza kabla:

  • na wskutek uszkodzenia powłoki,
  • źle zabezpieczoną końcówką kabla (podczas transportu, przechowywania, instalowania lub użytkowania),
  • pod wpływem różnic temperatury wilgoć występująca w powietrzu może się skraplać wewnątrz kabla.

Woda występująca pomiędzy wiązkami kabla telekomunikacyjnego wpływa na parametry. 

Porównaj poniższe wykresy, które przedstawiają ten sam kabel komputerowy z wodą w ośrodku lub bez wody.

Kabel z wodą w ośrodku
Wykres kabla komputerowego z wodą w ośrodku kabla.
Kabel żelowany bez wody
Kabel żelowany bez wody wewnątrz kabla

Jak wynika z wykresów woda w łączu to źródło zakłóceń dla sygnału użytecznego.

Woda wpływa negatywnie na jednorodność toru transmisyjnego. Sygnał na połączeniu z końcówką albo innym urządzeniem może być niedopasowany impedancyjnie co powoduje jego odbicie i w konsekwencji stratę. 

Jeśli chcemy zainstalować kabel w ziemi bądź w środowisku narażonym na wilgoć należy zastosować kabel żelowany oraz na czas montażu zabezpieczyć końcówki wyrobu kapturkami termokurczliwymi aby zapobiec utracie jakości.

Czym usunąć żel hydrofobowy?

Każdy, kto choć raz obrabiał żelowany kabel teleinformatyczny wie o co chodzi 🙂 Bez odpowiedniej wprawy i zapasu chusteczek, narzędzia których używamy podczas pracy są… lepkie od żelu. Również ręce są dobrze pokryte warstwą żelu. Powstaje uzasadnione pytanie czym skutecznie i łatwo usunąć żel hydrofobowy?

  • Dobrym środkiem do usunięcia żelu hydrofobowego jest d’Gel, dostępny w płynie, jak i nawilżanych ściereczkach. Jest dobry do usuwania żelu hydrofobowego bezpośrednio z żył, jak również można użyć go, chcąc usunąć żel z ubrania (nie pozostawia lepkich pozostałości). Można go szukać w internecie np. www.poltradetech.com

Dobrym środkiem do usunięcia żelu hydrofobowego jest d’Gel

  • Płyn do neutralizacji „żelu kablowego”, produkt można zamówić wchodząc na www.poltel.com.pl

Płyn do neutralizacji żelu kablowego

  • Ponadto, do usuwania żelu hydrofobowego, np. z dłoni, bardzo dobra jest Pasta BHP.

Do usuwania żelu hydrofobowego z dłoni, bardzo dobra jest Pasta BHP

Polskie czy niemieckie nazewnictwo?

Czasami ktoś oferuje nam kabel importowany z Niemiec, jak ocenić czy to jest kabel odpowiedni dla naszych potrzeb? Dobrze jest znać powiązanie pomiędzy symboliką takich samych kabli wg polskich i niemieckich norm.

Porównanie nazewnictwa polskiego i niemieckiego dla kabla XzTKMXpw 50x4x0,6

Znaczenie Symbol polski Odpowiednik niemiecki
Powłoka polietylenowa z zaporą przeciwwilgociową (w postaci taśmy aluminiowej laminowanej tworzywem) Xz (L)2Y
Telekomunikacyjny kabel miejscowy TKM
Izolacja z polietylenu typu foam-skin Xp O2YS
Wypełnienie żelem hydrofobowym w F
Kabel do zastosowań zewnętrznych A

Kabel XzTKMXpw wg symboliki niemieckiej ma oznaczenie: A-02YSF(L)2Y

A-2Y(L)2Y czy XzTKMXpw?

Porównanie kabla A-2Y(L)2Y 100x2x0,6 STIII BD wg DIN VDE 0816 cz. 1 do kabla XzTKMXpw 50x4x0,6

Kabel A-2Y(L)2Y 100x2x0,6 STIII BD ma wiązki czwórkowe (oznaczenie STIII) czyli fizycznie jest to kabel 50x4x0,6.

Parametry elektryczne (rezystancja pętli żył, pojemność skuteczna) obu kabli są na tym samym poziomie, kabel XzTKMXpw ma ośrodek wypełniony żelem – konstrukcja zalecana w Polsce do stosowania przy instalacji w kanalizacji kablowej lub bezpośrednio w ziemi.

Różnice w budowie:

A-2Y(L)2Y XzTKMXpw
Rodzaj materiału na izolację żył PE pełny PE typu foam skin
Sposób identyfikacji żył w czwórkach kolor żył – biała, czerwony, zielony, szary, żółty + czarny nadruk w postaci pierścieni zgodnie z DIN VDE 0816 cz. 1 różne kolory żył zgodnie z PN-T-90335:1992 /Az1:1998
Wypełnienie ośrodka Brak Żel hydrofobowy
Zewnętrzne oznaczenie kabli Poza oznaczeniem rodzaju kabla i oznakowaniem długości wymagany jest symbol słuchawki telefonicznej, dla kabli o średnicy > 20 mm w dwóch liniach Brak symbolu słuchawki
Średnica zewnętrzna A-2Y(L)2Y 100x2x0,6

27,2 mm

XzTKMXpw 50x4x0,6

22,8 mm

YTKSYekw 10x2x0,8 czy J-Y(St)Y 10x2x0,8 Lg?

Kabel do instalacji wewnętrznych telekomunikacyjnych typu YTKSYekw jest odpowiednikiem kabla niemieckiego o symbolu J-Y(St)Y … Lg

Znaczenie Symbol polski Odpowiednik niemiecki
Powłoka lub izolacja żył z PVC Y Y
Telekomunikacyjny kabel stacyjny TKS
Ekran wspólny z taśmy Al./PET ekw (St)
Warstwowa budowa ośrodka Lg
Kabel do instalacji wewnętrznych J

Kable stacyjne wykonywane według norm polskich mają warstwową budowę ośrodka, nie jest to zaznaczone w symbolu kabla. Kable typu J-Y(St)y mogą mieć budowę ośrodka warstwową Lg lub pęczkową Bd, oznaczenia te występują po profilu kabla. 

Przykład pełnych oznaczeń kabla polskiego YTKSYekw 10x2x0,8 jest niemiecki odpowiednik J-Y(St)Y 10x2x0,8 Lg

Yn-YTKSXpekp czy YuYO2YPIMF?

Porównanie nazewnictwa polskiego i niemieckiego dla kabla Yn-YTKSXpekp 12x(1x2x0,4c)

Yn-YTKSXpekp 12x(1x2x0,4c) – Telekomunikacyjny, szerokopasmowy kabel stacyjny o polwinitowej powłoce zewnętrznej o wysokim stopniu niepalności, skręcone pary w oplocie z polwinitu, żyły izolowane PE.

Znaczenie Symbol polski Odpowiednik niemiecki
Powłoka z polwinitu oponowego nierozprzestrzeniającego płomienia o wskaźniku tlenowym nie mniejszym niż 29 Yn Yu
Polwinitowy oplot poszczególnych par Y Y
Telekomunikacyjny kabel stacyjny TKS
Izolacja z polietylenu (PE) piankowego Xp O2Y
Każda para w ekranie ekp PIMF

Kabel Yn-YTKSXpekp wg nazewnictwa niemieckiego: YuYO2YPIMF

Kolejność w łączeniu kabli stacyjnych

Czasami zdarza się łączyć kable z większą ilością żył. Kolejność łączenia zawsze powinna być podana w karcie technicznej producenta.

Wyróżnianie wiązek:

Numer kolejny wiązki Barwa izolacji żył Numer kolejny wiązki Barwa izolacji żył
żyła a żyła b żyła a żyła b
1 biała niebieska 28 czerwono-niebieska zielona
2 pomarańczowa 29 brązowa
3 zielona 30 szara
4 brązowa 31 czarno-niebieska niebieska
5 szara 32 pomarańczowa
6 czerwona niebieska 33 zielona
7 pomarańczowa 34 brązowa
8 zielona 35 szara
9 brązowa 36 żółto-niebieska niebieska
10 szara 37 pomarańczowa
11 czarna niebieska 38 zielona
12 pomarańczowa 39 brązowa
13 zielona 40 szara
14 brązowa 41 biało-pomarańczowa niebieska
15 szara 42 pomarańczowa
16 żółta niebieska 43 zielona
17 pomarańczowa 44 brązowa
18 zielona 45 szara
19 brązowa 46 czerwono-pomarańczowa niebieska
20 szara 47 pomarańczowa
21 biało-niebieska niebieska 48 zielona
22 pomarańczowa 49 brązowa
23 zielona 50 szara
24 brązowa 51 czarno-pomarańczowa niebieska
25 szara 52 pomarańczowa
26 czerwono-niebieska niebieska 53 zielona
27 pomarańczowa

Maksymalna ilość par w kablu stacyjnym wg PN wynosi 53 pary. 

Kable i przewody współosiowe 

Kable współosiowe potocznie zwane koncentrykami, stosuje się do różnego rodzaju anten. W zależności do jakiej anteny ma być zastosowany kabel powinien posiadać różne właściwości.

Co oznacza RG 6?

Oznaczenie RG wywodzi się ze specyfikacji wojskowej U.S. w odniesieniu do kabli stosowanych w systemach komunikacji radiowej.

Przewody  sprzedawane obecnie pod oznaczeniem RG-6 są różnej konstrukcji (w zakresie parametrów ekranowania, materiału żyły wewnętrznej, materiału izolacji i powłoki).

Wspólną cechą jest średnica żyły wewnętrznej 18 AWG (czyli znamionowo 1,02 mm2) oraz impedancja charakterystyczna = 75 Ω.

Różnice są w szczegółach, które mają przełożenie na jakość sygnału co wiąże się z zadowoleniem użytkownika. Źle dobrany przewód w wielu przypadkach oznacza znacznie większe zakłócenia.

Przeanalizuj poniższe zestawienia.

Porównanie wybranych parametrów przewodów RG 58 z RG 59

Rodzaj przewodu RG 58 RG 59
Żyła wewnętrzna materiał Cu Cu
liczba x średnica drutów (mm) 19 x 0,18 (20 AWG) 1 x 0,59 (≈23 AWG)
średnica (mm) 0,9 0,59
Izolacja materiał PE pełny PE pełny
średnica (mm) 3,0 3,7
Żyła zewnętrzna materiał i konstrukcja oplot z drutów CuSn oplot z drutów Cu
Powłoka: materiał / kolor PVC / czarny lub biały PVC / czarny lub biały LSOH szary
Maksymalna średnica zewnętrzna przewodu (mm) 5,0 6,2

Porównanie wybranych parametrów przewodów: RG 58; RG 59; RG 6

Rodzaj przewodu RG 58 RG 59 RG 6
Impedancja falowa [Ω] 50 ± 2 75 ± 2 75 ± 2
Pojemność skuteczna [pF/m] przy f =1 kHz 100 ± 3 65 ± 3 57 ± 3
Rezystancja żyły wewnętrznej [Ω/km] ≤ 32,5 ≤ 63,5 ≤ 21,0
Tłumienność falowa [dB/100 m] przy częstotliwości: 1 MHz ≤ 1,1 ≤ 1,3 ≤ 0,8
50 MHz ≤ 10,5 ≤ 7,9 ≤ 4,6
100 MHz ≤ 15,4 ≤ 11,2 ≤ 6,2
200 MHz ≤ 22,6 ≤ 16,2 ≤ 9,3
500 MHz ≤ 37,8 ≤ 27,5 ≤ 16,2
1000 MHz ≤ 58,3 ≤ 39,4 ≤ 20,5

Podsumowując:

  • RG 59 przeznaczony jest do analogowej transmisji w telewizji przemysłowej
  • RG 59 oraz RG 6 są typami kabla koncentrycznego stosowanego m. in. w  systemach CCTV.
  • RG 58 przeznaczony jest do sieci komputerowych oraz CB radia

Przykładowo, możliwe zasięgi transmisji sygnału:

  • przewód RG 59 pozwala na transmisję sygnału na odległość 230 metrów,
  • przewód RG 6 – transmisja możliwa na odległość 300 metrów.

W celu dobrego ekranowania szumów o niskich częstotliwościach w systemach CCTV powinny być stosowane kable o ekranie miedzianym i gęstości pokrycia minimum 95 %.

W przypadku kabla do systemu satelitarnego ekran miedziany może mieć pokrycie 80 %, a w przypadku ekranu podwójnego gęstość oplotu może być mniejsza (30 – 40 %).

Na końcach kabli współosiowych zazwyczaj występują złączki, które są zaprojektowane w taki sposób, aby utrzymywać współosiowy kształt w całym połączeniu i mają taką samą impedancję falową jak dołączony kabel.

Do łączenia kabli koncentrycznych stosuje się złącza typu BNC, TNC, N, F, SMA, RP-SMA oraz inne złącza koncentryczne.

Złącze typu BNC Złącze typu TNC Złącze typu N
Złącze BNC Złącze TNC Złącze N
Złącze typu F Złącze typu SMA Złącze typu RP-SMA
Złącze F Złącze SMA Złącze RP-SMA

Jaki ekran w kablach współosiowych?

Należy zadać pytanie: w jakich częstotliwościach ekran z drutów CuSn i Al spełniają swoją rolę w największym stopniu?

Ekrany w kablach współosiowych mogą być zbudowane z drutu miedziano-cynowego (CuSn) lub z aluminium (Al). Dane oploty mają określoną gęstość, czyli większą lub mniejszą ilość pasemek CuSn lub Al, co wiąże się z ilością drutów, tym samym jest to nazywane gęstością oplotu. Miarą gęstości krycia oplotu jest tzw. współczynnik „K”, nazywany współczynnikiem krycia.

Jak widać na poniższych zdjęciach, po usunięciu powłoki z kabla koncentrycznego, oplot o gęstości 30 % różni się wizualnie od kabla, w którym zastosowana gęstość oplotu wynosi 65 % (liczba pasemek w pierwszym kablu jest mniejsza).Porównanie gęstości oplotów w kablach koncentrycznych

O tym, czy do danego zastosowania, potrzeba użyć kabla współosiowego o mniejszej (np. K = 30 %) lub większej (K ≥ 95 %) gęstości oplotu decyduje miejsce, w którym dany kabel zostanie ulokowany.

Jeśli będzie to obszar obfity w źródła pola elektromagnetycznego, mogącego wywołać zakłócenia w przesyłaniu sygnału, to kabel koncentryczny musi zawierać odpowiednią ochronę przed niechcianymi zakłóceniami, czym właśnie jest zwiększona gęstość oplotu. Są to przykładowo miejsca takie jak budynki przemysłowe czy szpitale.

Istnieje odpowiednie rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 6 listopada 2012 r. w tej sprawie:

„6. W instalacji telekomunikacyjnej, o której mowa w § 192e pkt 4 (antenowa instalacja zbiorowa służąca do odbioru cyfrowych programów telewizyjnych i radiofonicznych rozpowszechnianych w sposób rozsiewczy naziemny), należy stosować:

1) Kable współosiowe kategorii RG-6 lub wyższej, wykonane w klasie A, zawierające podwójny ekran – folię aluminiową i oplot o gęstości co najmniej 77 % oraz miedzianą żyłę wewnętrzną o średnicy nie mniejszej niż jeden milimetr, przy czym tłumienie każdego z torów utworzonych z kabli współosiowych nie powinno przekraczać wartości 12 dB przy częstotliwości 860 MHz.”

Jeśli natomiast kabel ma być użyty w środowisku nienarażonym na wpływ zakłóceń elektromagnetycznych, dany koncentryk może podlegać mniejszej „ochronie”, w postaci zmniejszonej gęstości oplotu (zazwyczaj K = 30 %).

Ponadto należy wspomnieć o klasach ekranowania wytyczonych przez normę PN-EN 50117-x-x, im wyższa klasa ekranowania, tym wyższa gęstość oplotu:

Klasy ekranowania wg obowiązujących wydań PN-EN 50117-x-x:

 A++; A+; A; B oraz C

Definiowane przez pomiar impedancji sprzężeniowej oraz tłumienności ekranu zgodnie z PN-EN 50289-1-6

Klasa Impedancja sprzężeniowa dla częstotliwości 5 MHz – 30 MHz [mΩ/m] Tłumienność ekranu [dB] dla częstotliwości /współczynnik skuteczności ekranowania/
300 MHz – 1000 MHz 1000 MHz – 2000 MHz 2000 MHz – 3000 MHz
C ≤ 50 ≥ 75
B ≤ 15 ≥ 75 ≥ 65 ≥ 55
A ≤ 5 ≥ 85 ≥ 75 ≥ 65
A+ ≤ 2,5 ≥ 95 ≥ 85 ≥ 75
A++ ≤ 0,9 ≥ 105

Poza tym, należy wspomnieć, że oploty z CuSn jak i z Al spełniają swoją rolę równie dobrze, co zostało udowodnione poprzez pomiar tłumienności ekranowania kabla koncentrycznego z oplotem aluminiowym YWDXpek 75-1,05/4,8 Al K≥95%

pomiar tłumienności ekranowania kabla koncentrycznego z oplotem aluminiowym YWDXpek 75-1,05/4,8

oraz z oplotem z drutów miedzianych cynowanych YWDXpek 75-1,05/4,8 CuSn K≥95% (Rys. 2) przeprowadzonym w Fabryce Kabli MADEX. Oplot z Al jest bardziej atrakcyjny cenowo, ale częstsze stosowanie oplotu z CuSn w konstrukcjach kabli jest wynikiem przyzwyczajenia klientów.

Pomiar tłumienności ekranu z drutów miedzianych cynowanych YWDXpek 75-1,05/4,8

Czy dobór kabla lub przewodu zależy od środowiska?

Nie mniej ważnym od parametrów transmisyjnych kryterium doboru kabli są spodziewane warunki eksploatacyjne, czyli narażenia zewnętrzne jakim może być poddany zainstalowany kabel podczas wieloletniej eksploatacji. Przykładem może być słona mgła występująca w przybrzeżnej strefie Bałtyku, lub żrące związki które mogą występować w wielu zakładach przemysłowych. Nie należy lekceważyć również wpływu temperatury. Wpływ środowiska to również różnego rodzaju zakłócenia np. elektromagnetyczne.  

Środowisko wodno – ściekowe

Okablowanie w środowisku takim jak instalacje wodociągowe czy oczyszczalnie ścieków musi być przystosowane do pracy z układami, które stosuje się w danym środowisku, takimi jak różne przetworniki pomiarowe, układy sygnalizacji powinno spełniać wysokie wymagania z zakresu:

  1. Odporności na promieniowanie UV.
  2. Odporności na środowisko wodne – powinno być brane pod uwagę ciągłe przebywanie kabla pod wodą.
  3. Odporności chemicznej (na przykład na substancje utleniające powszechnie występujące w środowisku przetwarzania ścieków – chlor, ozon itd.).
  4. Właściwego ekranowania.
  5. Podwyższonych parametrów odporności napięciowej (0,6/1 kV).
  6. Specyfiki wymagań dotyczących innych parametrów elektrycznych kabla (np. obniżona pojemność właściwa).

W środowisku wodnym, w którym obecne są przekształtniki – stosowane do regulacji pomp i wszelkiego rodzaju napędów, należy stosować specjalistyczne kable, ze względu na wysoką częstotliwość impulsowania 4,5-15 kHz, powodującą znaczne zakłócenia elektromagnetyczne, co może wywierać negatywny wpływ na pracę pozostałych urządzeń w otaczającym środowisku.

W układzie:

przekształtnik — kabel — silnik

kabel jest największą przyczyną zakłóceń, dlatego bardzo ważne jest zastosowanie odpowiedniego ekranowania danego przewodu.

Kable stosowane w obwodach bezpieczeństwa

Obwody bezpieczeństwa, to miejsca, w których zawarte są instalacje zasilające urządzenia niezbędne do ugaszenia pożaru oraz telekomunikacyjne i sygnałowe, odpowiedzialne za przesyłanie sygnału o zagrożeniu pożarowym.

Instalacje „ratujące” społeczeństwu życie wymagają okablowania o specjalnej izolacji:

Izolacji bezhalogenowej i uniepalnionej (np. LS0H – low smoke zero halogen), ponieważ jeden z halogenków – chlor występujący w strukturze najczęściej stosowanego polichlorku winylu, reaguje z wodorem, również zawartym w tej strukturze, tworząc chlorowodór HCl – korozyjny i toksyczny gaz mogący przyczynić się do zniszczenia urządzeń i elementów będących w pobliżu.

Tworzywo bezhalogenowe (oznaczane w nomenklaturze kablowej symbolem „H”), jak sama nazwa wskazuje, nie zawiera halogenków, mogących wchodzić w reakcje z wodorem, dzięki czemu problem powstawania toksycznego gazu zostaje rozwiązany. Aby zmniejszyć palność tworzywa, dodaje się mieszankę uniepalniaczy (im większy procent, tym lepiej, oczywiście do momentu kiedy nie ma to znacznego wpływu na właściwości mechaniczne materiału).

Parametrem mówiącym o odpowiedniej palności tworzywa jest tzw. indeks tlenowy – im indeks tlenowy większy, tym tworzywo bardziej uniepalnione.

Fabryka Kabli MADEX produkuje telekomunikacyjne kable stacyjne stosowane w instalacjach przeciwpożarowych:

  • z polwinitu oponowego nierozprzestrzeniającego płomienia o indeksie tlenowym nie mniejszym niż 29 (YnTKSY, YnTKSYekw),
  • z tworzywa bezhalogenowego o indeksie tlenowym nie mniejszym niż 35 (HTKSH PH90, HTKSHekw PH90).

Ostatnie z wymienionych są przeznaczone do systemów sygnalizacji alarmu pożaru i automatyki pożarniczej. Zapewniają podtrzymanie funkcji wyrobu w przypadku pożaru przez 90 minut , nie rozprzestrzeniają płomienia, podczas palenia emitują gazy nietoksyczne i niekorozyjne a gęstość emitowanych dymów jest bardzo niska. Powinny być stosowane w budynkach, gdzie szczególnie ważne jest zapewnienie ewakuacji ludzi (szpitale, centra handlowe, lotniska).

Ponadto na rynku występują również kable zapewniające trwałość izolacji podczas pożaru przez 180 min (oznaczone jako FE 180, test wg DIN VDE 0472 cz. 814, IEC 60331) oraz podtrzymujący funkcje elektryczne przez 90 min (oznaczone jako E90, test wg DIN 4102 cz. 12).

Strefy zagrożone wybuchem

Instalacje „izkrobezpieczne”, instalowane w miejscach o wysokim prawdopodobieństwie gromadzenia się gazów lub oparów łatwopalnych również wymagają specjalnego okablowania, charakteryzującego się specyficzną, niebieską powłoką (RAL 5015).

RAL 5015

Środowisko biologicznie czynne

Kable występujące w środowisku, w którym obecne są grzyby, bakterie, różnego rodzaju drobnoustroje są narażone na ich negatywne oddziaływanie, powinny zawierać w swojej strukturze powłokę gwarantującą dłuższą wytrzymałość w takich warunkach. Powłoka kabli występujących np. w oczyszczalniach ścieków powinna być zrobiona z polimeru termoplastycznego (nie z PCV).

Certyfikat

W praktyce często pada pytanie:

Czy jeśli certyfikat jest na system to czy można do niego dołożyć kolejny element? 

W danym certyfikacie zawarte są elementy, które można stosować w systemie, dokładać do niego można jedynie elementy zawarte w zakresie danego certyfikatu.

Podsumowanie

W artykule nie wyczerpałem tematu, a jedynie pobieżnie omówiłem wybrane zagadnienia, które pomogą zrozumieć obostrzenia związane z doborem i montażem okablowania teleinformatycznego.

Nie wspomniałem nic na temat siły z jaką należy naciągać kable i przewody, a której przekroczenie może spowodować uszkodzenie a nawet zerwanie kabla. Nie wspomniałem o kablach z linką samonośną, które służą do prowadzenia infrastruktury teleinformatycznej w powietrzu na słupach, lub jako przewieszka pomiędzy budynkami. Przygotowując artykuł starałem się poruszyć zagadnienia o które pytają instalatorzy, a które w większości owiane są miejskimi legendami i tylko niewielka grupa zawodowców potrafi wytłumaczyć wymogi jak np. konieczność przestrzegania minimalnego promienia gięcia lub konieczność stosowania żelowanego kabla do ziemi.

Pobierz karę katalogową i zobacz jakie informacje na temat kabli teleinformatycznych podaje producent.

 Zobacz jakie informacje udostępnia producent F-UTPw 6 >>

Zagłębiając się w temat polecam uwadze kable koncentryczne i skrętki typu Duplex np. U/UTP Duplex. Użycie tych produktów pozwala zaoszczędzić czas podczas montażu.

Kabel typu DUPLEX (dwa przewody w jednym produkcie).

A Ty co sądzisz w tym temacie? Zamieść swój komentarz.

Udostępniaj LEGALNIE! Czyli jak? Zobacz >>

29 komentarzy

  1. Tomek P

    4 lipca 2019 o 06:36

    Witam,
    ciekawy artykuł bardzo fajnie napisany. Mam takie pytanie, czy przy oddaniu budynku do eksploatacji powinny być załączone pomiary kabli do domofonu, antenowego, sieciowego, ppoż? I jakie? Czy wszystkie odcinki odcinki pętli w instalacji ppoż (również między czujka mi np. 3 m) muszą mieć zrobione pomiary i na jakiej podstawie. Często słyszy się, że pomiary kabli elektrycznych to tak, a pozostałych to nie. Przecież wydać (słychać), że domofon działa. Tym bardziej, że powiatowi inspektorzy nadzoru budowlanego tego nie wymagają.

    Odpowiedz

  2. Piotrek Szostak z Kielc

    8 grudnia 2019 o 03:29

    Tak dobrego artykułu o przewodach elektrycznych w życiu nie czytałem! Esencja! Szkoda, że reformy położyły szkoły zawodowe bo ten wpis powinien być obowiązkowy w każdej szkole o kierunku elektrycznym. Wiem co piszę, jestem elektrykiem z zamiłowania, mam uprawnienia budowlane wykonawcze i projektowe i 30-letnią praktykę w zawodzie. Wydrukuję sobie ten tekst, żeby mieć ściągę zawsze przy sobie. Cholernie dobra robota Panie Piotrze.

    Odpowiedz

  3. Sp421219

    9 stycznia 2020 o 20:20

    Tyle czytania, i żadnej wzmianki o przewodach miedzianych i miedziowanych. Typowy tekst reklamowy. 🙂

    Odpowiedz

    • Piotr Bibik

      9 stycznia 2020 o 20:23

      Zagadnienie, które Pana interesuje jest opisane w tym materiale:

       

      https://www.napiecie.salama.pl/srednica-zyly-czy-oszukuja-na-jakosci-kabli-i-przewodow/

       

      Odpowiedz

    • Igor

      5 marca 2021 o 00:25

      W praktyce deweloperzy stosują najtańsze kable ethernetowe, w szachach kablowych/kortach/rurach kable są poupychane razem z prądowymi. Artykuł bardzo ciekawy, aczkolwiek wiele rzeczy, które są tu opisane, w praktyce nie powinno działać, a działają. Mogę jedynie napisać jako instalator, że w awaryjnej sytuacji udawało się z sukcesem na kablu UTP 5e najgorszej jakości zestawić dwie niezależne transmisje 100Mbit/s np. Internet+IPTV, dwie transmisje 100Mbit/s + PoE na gigabitowych PoE injectorach a nawet kabel, który był uszkodzony i połączony przez nich w losowy sposób (kolory z różnych par połączone ze sobą np. pomarańczowy-niebieski, b.pomarańczowy-zielony), udało się wykorzystać i zestawić 100Mbit/s. Pozdrawiam

      Odpowiedz

  4. rabbitred

    20 stycznia 2021 o 20:49

    Doskonały artykuł. Dziękuję

    Mam dwa pytania odnośnie układania kabli sieciowych. Planuję instalację wtynkową:

    1. Jak przygotować dziurę w ścianie, jeśli chcę przejść na drugą stronę?
    Kabel idzie sobie poziomo po ścianie i w jakimś miejscu muszę przejść na drugą stronę. Wiercę dziurę w ścianie. Jednak bezpieczny promień zgięcia kabla to zgodnie ze specyfikacją aż 29.5mm (kat 6a). Nie mogę go zagiąć pod kątem prostym. Jak mogę przygotować dziurę tak, żeby zgięcie było łagodniejsze?

    Czy powinienem jakoś tak nawiercić pod kątem w stronę dziury, żeby uzyskać łagodniejsze wejście? Zbić trochę ściany dłutem?

    2. Za jakiś czas będzie kładziony tynk. Jak najlepiej zostawić kable wychodzące przy miejscu gdzie będzie punkt rozdzielczy (w przyszłości mała szafa RACK i patchpanel). Czy od razu montować jakąś skrzynkę teletechniczną, czy może po prostu zostawić je na razie, a skrzynką zająć się razem z tynkowaniem?

    Odpowiedz

    • Piotr Bibik

      31 stycznia 2021 o 13:17

      Odpowiadając na Pana pytania:

      Ad. 1 Po przewierceniu otworu, należy tak wykończyć łuki, aby przewód był poprowadzony z zachowaniem minimalnego promienia gięcia. Proponuję wykonać otwór o większej średnicy i umieścić w nim rurkę osłonową która ułatwi przeciągnięcie przewodu. Możliwości wykonania delikatnych łuków jest wiele, np. w czerwonej cegle najprościej podkuć je przecinakiem 🙂

      Ad. 2 Kable teleinformatyczne proponuję zakańczać w puszkach elektrycznych. Można zrobić mały zapas, a w przyszłości założyć gniazdko teleinformatyczne lub założyć wypust kablowy.

      Odpowiedz

  5. MARIA

    22 listopada 2021 o 14:25

    Dzień dobry,
    Mam pytanie związane z układaniem instalacji domofonowej w bloku. Na korytarzu biegną rury instalacji gazowej. Czy są przepisy w jaki sposób prowadzić instalację domofonową przy rurach gazowych. Czy przepisy odnośnie instalacji elektrycznej mają zastosowanie do instalacji domofonowej?

    Odpowiedz

  6. Przewód internetowy pod tynk- czy wolno?

    6 stycznia 2022 o 20:18

    Witam.
    Czy przewody internetowe można układać tak, aby można było na nie bezpośrednio położyć tynk?
    Pozdrawiam.

    Odpowiedz

    • Piotr Bibik

      18 stycznia 2022 o 09:13

      Wszystko zależy od izolacji z jakiej wykonany jest taki przewód, a to można sprawdzić w kartach katalogowych producentów. W większości przypadków jest to tworzywo sztuczne na np. polwinit który można układać bezpośrednio w tynku. Przewody teleinformatyczne najlepiej układać w rurkach bo zawsze można je wymienić, ale jeśli mają być ułożone bezpośrednio w tynku warto przestrzegać kilku zasad. Najważniejsza zasada (patrząc od strony przyszłego użytkownika który mieszka w pomalowanym mieszkaniu) dotyczy ilości tynku jaki znajduje się na przewodzie.

      Przewód (niezależnie zasilający, czy teleinformatyczny) powinien być pokryty minimum 5 mm warstwą tynku. Czyli grubość tynku powinna wynosić (grubość przewodu + 5 mm).

      Ile tynku dać na przewody elektryczne?Jeśli się tego nie przestrzega, to na pomalowanych ścianach po jakimś czasie mogą być widoczne ślady przewodów, co opisałem w artykule: Instalacja elektryczna – ślady przewodów „wychodzą” z pod tynku.

      Przydatna może być również wiedza w jaki sposób przymocować przewody: Instalacja elektryczna – mocowanie kabli i przewodów

      Odpowiedz

  7. Łukasz

    11 lutego 2022 o 13:56

    Super artykuł. Dziękuję
    Nie do końca zrozumiałem, dlaczego klasę 6A mogą spełniać przewody klasy U/UTP, U/FTP i F/UTP skoro mają zupełnie inną charakterystykę jeśli chodzi o zakłócenia. Jakie przewody warto kłaść w domu jednorodzinnym?

    Odpowiedz

    • Piotr Bibik

      14 lutego 2022 o 15:35

      W dużym uproszczeniu chodzi tu o dwa niezależne pojęcia. 

      Kategoria kabla np. 5; 6; 6A, która związana jest z zakresem przesyłanych częstotliwości, oraz o oznaczenia: U/UTP, U/FTP, F/UTP, które dotyczą budowy kabla i mówią nam, czy i w jaki sposób jest zrealizowany ekran. W każdej z wymienionych kategorii kabel może być wykonywany w różnych wersjach ekranowania. Zależnie od spodziewanych zakłóceń należy dobrać kabel o odpowiedniej budowie. Wybierając kable ekranowane należy pamiętać o konieczności prawidłowego podłączenia ekranu (więcej na ten temat w artykule: Zabezpieczenie przeciwprzepięciowe teletechniki, czyli: anten, kamer, LAN itd. – Poradnik).

      Odpowiedź na pytanie jakie kable teleinformatyczne warto układać w domku jednorodzinnym jest dość trudna, ponieważ nie znam oczekiwań inwestora.

      Znam ludzi, którzy internetu używają rzadko (byleby opłacić rachunki) i nie mają potrzeb związanych z prędkością internetu (nie jest to zależne od wieku ale od podejścia), wiec im wystarczy kabel kategorii 5e, ale znam i takich którym bardzo zależy na szybkości i układają światłowody do samego komputera.

      W większości przypadków w budownictwie jednorodzinnym obecnie warto ułożyć kable U/UTP kategorii 6 (uwaga ważne, aby zachować minimalne promienie gięcia i odległości od innych instalacji). Stosowanie kabli ekranowanych wiąże się z koniecznością stosowania ekranowanego osprzętu danej kategorii i koniecznością odpowiedniego podłączenia ekranów do systemu uziemienia. Proszę zwrócić uwagę, że większość domowych routerów, switch i innych urządzeń nie jest przystosowana do podłączania ekranowanych RJ-45. Tego typu rozwiązania stosowane są w sprzętach profesjonalnych, rzadko spotykanych w rozwiązaniach domowych. Poza tym o szybkości jaką uzyskamy w naszej sieci decyduje najwolniejszy element, czyli decydując się na kable kat. 6 wszystkie gniazda, patchcordy, switche, router itd. muszą być w kategorii minimum 6. Prawdą jest, że sprzęt można wymienić, a kable w ścianach zostają wiec warto kable i gniazda dać w tej samej kategorii np. 6 i pomału według potrzeb dostosowywać pozostałą infrastrukturę. Można również zastanowić się nad ułożeniem instalacji teletechnicznej w rurkach, tak aby w razie potrzeby można było wymienić kable na inne lub na światłowód.

      Odpowiedz

  8. SzymonS

    18 czerwca 2022 o 14:48

    Panie Piotrze, serdecznie dziękuję za ten artykuł. Dawno nie znalazłem w internecie tak obszernego opracowania, dotyczącego nurtującej mnie kwestii. Zanim trafiłem na Pana wpis miałem problem z położeniem zwykłych kabli antenowych czy zamontowaniem wideofonu w domu. Jeszcze raz dzięki za zebranie takiej ilości wiedzy w jednym miejscu.

    Odpowiedz

  9. Krzysztof

    27 września 2022 o 09:26

    Witam. Czy ułożenie kabli do monitoringu przy samym płocie metalowym może mieć wpływ na jakość sygnału? Czy lepiej oddalić korytko od płotu?

    Odpowiedz

    • Piotr Bibik

      9 października 2022 o 11:15

      Może, ale nie musi. Panie Krzysztofie bez znajomości szczegółów nie można praktycznie nic powiedzieć. Powstają pytania:

      • o jakich kablach rozmawiamy?
      • Jaki rodzaj sygnału jest przesyłany (analogowy, czy cyfrowy)?
      • Na jakim odcinku kable są ułożone wzdłuż płotu?
      • Co to znaczy „przy samym płocie” – pozwolę sobie na anegdotę, która mam nadzieję wyjaśni to pytanie. 

      „Czy jądro komórki znajduje się w pobliżu jej ścianki?
      Czy słońce znajduje się w pobliżu Ziemi?”

      • Czy metalowy płot podłączony jest do systemu uziemienia?

      Odpowiedzi ma wiele pytań znajdzie pan w artykule: Zabezpieczenie przeciwprzepięciowe teletechniki, czyli: anten, kamer, LAN itd. – Poradnik

      Odpowiedz

  10. Mariusz

    13 stycznia 2023 o 09:47

    bardzo fajny artykuł. Zastanawiam się jaki kabel cat.6 kupić do domu, ekranowany czy nie. Miejsce gdzie bede chciał podłaczyć patchpanel mogę podłaczyć (uziemić) do GSW budynku. Mam już w posiadaniu patchpanel , niestety nie jest on ekranowany, więc umieszczony w nim switch (też nie bedzie miał połaczenia ekranowanego z resztą instalacji). Nurtuje mnie jednak fakt , iż jeżeli nawet nie bedzie ekranowanego połaczenia do urzadzenia to przynajmniej sam kabel instalacyjny będzie uziemiony przy patchpanelu (druty z kabla podłączone do uziemienia szafki) i wg mnie mniej podatny na zakłócenia.
    Co Pan o tym myśli?

    Odpowiedz

    • Mariusz

      13 stycznia 2023 o 09:57

      i jeszcze jedno czy do domu warto kupować przewody CCA czy lepiej dołożyć do Cu 100%?

      Odpowiedz

      • Piotr Bibik

        15 stycznia 2023 o 14:55

        Czy ma Pan na tyle duże zakłócenia, że istnieje konieczność stosowania kabli ekranowanych? 

        W dużym skrócie.

        Ekranowanie kabli ma sens jeśli ekran jest obustronnie uziemiony (niektórzy producenci podają, że ekran może być jednostronnie podłączony do uziemienia, ale zdecydowanie lepsze efekty uzyskuje się gdy ekran jest dwustronnie uziemiony). W przypadku skrętek komputerowych należy zakończyć ją odpowiednią ekranowaną wtyczką typu RJ-45  (do ich zarabiania stosuje się specjalne praski). Wtyczka jest uziemiona poprzez odpowiednie ekranowane i podłączone do „uziemienia” gniazdo (keystone). Można również uziemiać ekran za pomocą specjalnych dławnic EMC, lub  specjalnych zacisków. Należy unikać podstawowych błędów np. „świński ogonek”. Temat pod kątem ochrony przeciwprzepięciowej omawiany był w jednym z poradników w rozdziale: Jak podłączyć do uziemienia ekran?

        Odnośnie kabli CCA (żyła wykonana np. z aluminium pokrytego warstwą miedzi) to korzyści lub wady z użycia takiego rozwiązania zależą do tego, do czego Pan ich potrzebuje? Rozwiązania takie stosuje się tam, gdzie przesyłane są sygnały o bardzo dużej częstotliwości. W takich przypadkach występuje efekt naskórkowości, czyli prąd nie płynie całym przekrojem żyły lecz jej zewnętrzną częścią (warstwą miedzi).

        Osobiście unikam stosowania tego typu przewodów, ponieważ z praktyki wiem, że w rozwiązaniach „domowych” często następują zmiany i wymienia się urządzenia na inne zasilane PoE. Podczas zasilania PoE wykorzystuje się inne zjawiska i wówczas prąd płynie całym przekrojem żyły więc kable CCA nie będą dobrym rozwiązaniem.

        Odpowiedz

  11. jamwnukers

    5 lipca 2023 o 22:18

    Cześć,
    świetny artykuł.

    Jedna uwaga. Wydaje mi się że w akapicie „Jak uziemić ekran” w drugim zdaniu jest: „Kabel F/UTP lub S/FTP posiada żyłę uziemiającą…”, a powinno być „Kabel U/FTP lub kabel S/FTP posiada żyłę uziemiającą…”
    Być może się mylę, elektrykiem nie jestem.

    Z poważaniem

    Odpowiedz

    • Piotr Bibik

      5 listopada 2023 o 15:35

      W zależności od producenta „skrętki komputerowe” mogą nieznacznie różnić się budową. W artykule opierałem się na rozwiązaniach stosowanych w produktach polskiego producenta Madex.

      Odpowiedz

  12. Biwman

    26 lutego 2024 o 22:43

    Za takie artykuły powinny być przyznawane nagrody (Państwowe!) i odznaczenia:-)

    Odpowiedz

    • Piotr Bibik

      27 lutego 2024 o 13:18

      Jeśli uważa Pan artykuły za wartościowe proszę udostępniać dalej. Wiedzę trzeba szerzyć a to niestety wymaga wysiłku bo takie treści nie rozprzestrzeniają się tak łatwo jak inne chwytliwe krótkie informacje.

      Odpowiedz

  13. Sławomir Grabka

    2 marca 2024 o 22:54

    Witam.
    Mam taki dylemat otóż jest wykonana w budynku sieć lokalna lan z dostępem do internetu i pojawiają się problemy związane z przerwami braku dostępu do internetu na komputerach klasy PC oraz komputery PC potrafią sie na chwilę przywieszać.
    Nadmieniam że szafa rack według zapewnień instalatora jest uziemiona.
    No i mam pytanie czy istnieje taka możliwość że jednak uziemienie nie spełnia swego zadania i powoduje to wyżej opisane problemy?
    Z poważaniem.

    Odpowiedz

    • Piotr Bibik

      3 marca 2024 o 14:38

      Powodów takiego zachowania może być bardzo dużo (brak uziemienia może, ale nie musi być przyczyną zakłóceń). Powodem może być źle dobrany sprzęt, lub/i błędnie skonfigurowany, lub/i instalacja teletechniczna może być źle wykonana. Bez szczegółowej znajomości instalacji nie można nic doradzić. Poprawność wykonania instalacji teletechnicznej (jakość przewodów i połączeń, minimalne promienie gięcia itp.) można sprawdzić za pomocą odpowiednich pomiarów. Jeśli z wykonawcą nie można ustalić przyczyny warto zlecić przeprowadzenie audytu niezależnym ekspertom posiadającym odpowiednią wiedzę i doświadczenie.

      Wracając do uziemienia należy mieć świadomość, że bardzo dużo zależy od indywidualnych warunków np. zakłóceń elektromagnetycznych rozchodzących się w otoczeniu i indukujących się w przewodach, ale również od zakłóceń rozchodzących się w gruncie np. pądy wirowe. 

      Odpowiedz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Zobacz także

W jaki sposób zabezpieczyć dom, lub mieszkanie przed powodzią?

Jak szybko i skutecznie zabezpieczyć się przed powodzią? Co z elektryką…