Strona główna Aktualności Ogranicznik przepięć przed czy za rozłącznikiem?

Ogranicznik przepięć przed czy za rozłącznikiem?

10
16,674

Środowiska elektryków od lat rozpala dyskusja w temacie miejsca montażu SPD. Ogranicznik przepięć przed czy za rozłącznikiem? Gdzie powinien być zamontowany?

Pytanie

Przeczytałem właśnie Pański artykuł odnośnie ochronników przepięć – jest świetny, wiele wyjaśnia 😊 Ale brakuje mi jednej rzeczy z którą zawsze mamy problem i widzę, że firmy różnie to realizują. Chodzi o to czy ochronnik powinien być wpięty od strony zasilania przed wyłącznikiem głównym czy za wyłącznikiem głównym. Mam na myśli szafy automatyki.

Czy wie Pan coś na ten temat? Może Pan coś doradzić?

Pozdrawiam,

Adrian

Odpowiedź

Odpowiedź jest prosta, należy wykonać zgodnie z projektem, który sporządziła osoba mająca odpowiednią wiedzę, uprawnienia i doświadczenie. I tu pojawia się kłopot, ponieważ nie znam jednoznacznych wytycznych jak należy wykonywać połączenia o które Pan pyta. Zanim udzielę odpowiedzi (która była merytorycznie konsultowana z dr inż. Jarosław Wiater) zapoznajmy się z uzasadnieniem dotyczącym prawidłowego montażu ogranicznika przepięć w stosunku do rozłącznika.

Spis treści

Zacznijmy od uporządkowania nazewnictwa i ustalenia jaka jest różnica pomiędzy wyłącznikiem a rozłącznikiem?

Czym różni się wyłącznik od rozłącznika?

W codziennej pracy często używamy nazewnictwa, które nie jest poprawne. Większość rozmówców wie o co chodzi i najczęściej nie przywiązują wagi do detali (oj, drobne przejęzyczenie – czepia się), które w przypadku awarii mogą decydować o bezpieczeństwie. Jednak warto zadać pytanie dlaczego producenci oferują: łączniki, rozłączniki, wyłączniki, przełączniki, odłączniki? Jaka jest między nimi różnica i kiedy należy ich użyć? W tym artykule nie będę kontynuował tego wątku, ale w skrócie opiszę różnice pomiędzy wyłącznikiem i rozłącznikiem modułowym (elementami, które wizualnie są podobne).

Wyłącznik modułowy Rozłącznik modułowy

Wyłączniki są przeznaczone do manewrowego (świadomego z udziałem człowieka) i samoczynnego (automatycznie bez udziału człowieka za pośrednictwem wyzwalaczy i/lub przekaźników) załączania i wyłączania prądów roboczych i zwarciowych.

Rozłączniki są przeznaczone do załączania, przewodzenia i wyłączania prądów w normalnych warunkach pracy, które mogą uwzględniać określone warunki przeciążenia, jak również zdolny do przewodzenia w ciągu określonego czasu prądów powstałych w określonych nienormalnych warunkach pracy obwodu, np. podczas zwarcia. Rozłączniki modułowe w swojej konstrukcji nie posiadają wyzwalaczy ani przekaźników nie mogą więc samoczynnie dokonać wyłączenia obwodu (wymagają obsługi człowieka lub zdalnego napędu).

Siemens Wyłącznik nadprądowy 3P B 32A 6kA AC 5SL6332-6 Siemens Rozłącznik modułowy 63A 3P 440V 5TL1363-0

Rozmawiając o rozdzielnicy mieszkaniowej lub szafach automatyki z aparaturą modułową mówimy o montażu ogranicznika przepięć przed lub za rozłącznikiem (w budownictwie mieszkaniowym nie stosuje się rozłączników z wymienną wkładką topikową tylko aparaturę modułową). W takiej rozdzielnicy wyłącznikami są: wyłącznik różnicowoprądowy, wyłącznik nadprądowy, wyłącznik różnicowo-nadprądowy. W układach automatyki rozwiązania z wkładkami topikowymi są stosowane co w wielu przypadkach ułatwia zapewnienie selektywności zwarciowej i przeciążeniowej. Stosowanie wkładek topikowych jako elementów poprzedzających ograniczniki przepięć jest zalecane ponieważ odpowiednio dobrane wkładki topikowe mają tą przewagę, że w przypadku szczególnie dużych udarów przepalają się, natomiast wyłącznik nadprądowy może ulec fizycznemu zniszczeniu (może się rozpaść). Wracając do postawionego w tytule pytania:

Ogranicznik przepięć przed czy za rozłącznikiem?

W załączniku do Polskiej Normy nr: PN-HD 60364-5-534:2016-04 – wersja polska Instalacje elektryczne niskiego napięcia — Część 5-534: Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego — Odłączanie izolacyjne, łączenie i sterowanie — Urządzenia do ochrony przed przejściowymi przepięciami, znajduje się bardzo ogólny schemat wykonania takiego połączenia (patrz poniższy rysunek), który niestety nie daje jednoznacznej odpowiedzi w kontekście omawianego pytania.

Załącznik do Polskiej Normy nr: PN-HD 60364-5-534:2016-04 – wersja polska

Skoro Polskie Normy nie dają jednoznacznej odpowiedzi zobaczmy z jakimi zagrożeniami musimy się liczyć jeśli ogranicznik przepięć będzie prawidłowo podłączony? Zagadnienie opisane w artykule: Jak dobrać i zamontować ogranicznik przepięć? Poradnik – Zasilanie w rozdziale: Najczęściej popełniane błędy podczas doboru i montażu ograniczników przepięć. Zwróćmy szczególną uwagę na przedstawiony poniżej prawidłowy sposób podłączenia ogranicznika przepięć do szyny wyrównania potencjałów.

Jak prawidłowo podłączyć ogranicznik przepięć?

Jak widać przewód PE lub PEN powinien być połączony do szyny wyrównania potencjałów bezpośrednio i przez ogranicznik przepięć dzięki czemu instalacja za ogranicznikiem przepięć ma zapewnioną ochronę (do poziomu Up ochrony ogranicznika przepięć). Niestety wielu instalatorów podłącza ogranicznik przepięć błędnie, przez co ochrona przeciwprzepięciowa jest nieskuteczna. 

Wróćmy do postawionego w tytule pytania: ogranicznik przepięć przed czy za rozłącznikiem? Przeanalizujmy różne możliwości i zobaczmy jak zachowa się układ jeśli wystąpi przepięcie i (patrząc od strony zasilania) ogranicznik przepięć będzie zamontowany przed lub za rozłącznikiem?

W dalszej analizie rozpatrzymy najgorszy możliwy wariant, w którym do budynku dociera przepięcie powstałe na wskutek uderzenia pioruna w instalację odgromową budynku lub w napowietrzną linię zasilającą budynek (impuls przepięcia o kształcie 10/350 μs).

Kiedy zamontować ogranicznik przepięć B+C?

Omawiamy tylko dwa układy połączeń (ogranicznik przepięć przed lub za rozłącznikiem), ale do przeanalizowania mamy aż osiem sytuacji i z wydaniem opinii gdzie należy montować ogranicznik przepięć wstrzymajmy się do czasu rozpatrzenia wszystkich omówionych poniżej sytuacji. Na przedstawionych w dalszej części artykułu rysunkach przedstawiłem uproszczone układy połączeń w których ogranicznik przepięć poprzedzony jest złączem pomiarowym z zabezpieczeniem przed i zalicznikowym w postaci wyłączników nadprądowych. Dlaczego piszę, że należy zabezpieczać ogranicznik przepięć wkładką topikową a na rysunkach zamieszczam wyłączniki nadprądowe? Ponieważ nie mamy wpływu na wymogi dostawców energii, którzy ze względu na łatwość serwisowania (ponownego załączenia) w większości przypadków w złączach licznikowych budownictwa mieszkaniowego nakazują montować zabezpieczenia w postaci modułowych wyłączników nadprądowych. Przejdźmy do analizy, pierwszego układu połączeń, którym będzie:

Ogranicznik przepięć przed rozłącznikiem w stanie załączonym

Jeśli przepięcie przyjdzie od strony sieci zasilającej i (patrząc od strony zasilania) jako pierwszy będzie ogranicznik przepięć a dopiero potem rozłącznik w stanie załączonym (ON) to ogranicznik przepięć zadziała, udar zostanie bezpiecznie sprowadzony do sytemu uziemienia i rozproszony w ziemi. W tym przypadku ochrona przeciwprzepięciowa będzie skuteczna.

Ogranicznik przepięć przed czy za rozłącznikiem - analiza SPD przed rozłącznikiem.Zobaczmy jak będzie wyglądała sytuacja jeśli zrobimy odwrotny układ połączeń, w którym pierwszym aparatem będzie rozłącznik.

Ogranicznik przepięć za rozłącznikiem w stanie załączonym

Jeśli przepięcie przyjdzie od strony sieci zasilającej i (patrząc od strony zasilania) jako pierwszy będzie rozłącznik w stanie załączonym (ON) a dopiero potem ogranicznik przepięć, to przepięcie najpierw przepłynie przez rozłącznik, który powinien wytrzymać udar napięciowy o wartości minimum 6 000 V, czyli 6 kV (wrócę do tego zagadnienia w dalszej części artykułu), a następnie udar dotrze do ogranicznika przepięć, który zadziała i ograniczy przepięcie do poziomu ochrony ogranicznika przepięć (parametr oznaczony symbolem Up). W rozpatrywanym przypadku ochrona przeciwprzepięciowa będzie skuteczna i zaleca się, aby ogranicznik przepięć był poprzedzony zabezpieczeniem w postaci wkładki topikowej (zagadnienie opisane w rozdziale: Dobór ograniczników przepięć – dobezpieczenie oraz, Czy dobezpieczać ogranicznik przepięć?).

Ogranicznik przepięć przed czy za rozłącznikiem - analiza SPD za rozłącznikiem

Przejdźmy do większych wyzwań (dla skutecznej ochrony przeciwprzepięciowej) i przeanalizujmy teraz sytuację, w której przepięcie powstaje na wskutek wyładowania atmosferycznego w zewnętrzną instalację odgromową.

Ogranicznik przepięć przed rozłącznikiem w stanie załączonym – uderzenie pioruna w instalację odgromową

W przypadku, gdy wyładowanie atmosferyczne (piorun) uderzy w zewnętrzną instalacje odgromową znajdującą się na budynku i (patrząc od strony zasilania) jako pierwszy będzie ogranicznik przepięć a dopiero potem rozłącznik w stanie załączonym (ON), to część prądu piorunowego poprzez system uziemienia zostanie rozproszona w ziemi, a część poprzez szynę wyrównania potencjałów wniknie do budynku (działanie celowe opisane w artykule: Dlaczego piorun wprowadza się celowo do szyny wyrównania potencjałów?) gdzie zadziała ogranicznik przepięć i obniży przepięcie do wartości Up ochrony ogranicznika przepięć. Analizując ten przypadek nie można zapominać o przepięciu, które wyindukuje się w przewodach i kablach rozprowadzonej po budynku instalacji elektrycznej. Przepięcie to dotrze do rozdzielnicy, gdzie zostanie ograniczone przez ogranicznik przepięć, ale należy pamiętać, że przepięcie rozpłynie się przewodami i kablami w obie strony, więc dotrze do podłączonych do nich urządzeń gdzie również powinno trafić na odpowiednio dobrane i prawidłowo zainstalowane ograniczniki przepięć.

Ogranicznik przepięć przed czy za rozłącznikiem - analiza SPD przed rozłącznikiem - uderzenie pioruna

Zobaczmy czy, i jak zmieni się sytuacja jeśli ogranicznik przepięć zostanie zamontowany za rozłącznikiem?

Ogranicznik przepięć za rozłącznikiem w stanie załączonym – uderzenie pioruna w instalację odgromową

Sytuacja podobna do wyżej opisanej, z tą różnicą, że patrząc od strony zasilania najpierw jest zamontowany rozłącznik w stanie załączonym (ON) a dopiero potem ogranicznik przepięć. W tym wypadku mamy sytuację analogiczną z wyżej opisaną. Przepięcie dociera do ogranicznika przepięć z dwóch kierunków (od strony szyny wyrównania potencjałów, oraz wyindukowane w przewodach instalacji elektrycznej), po czym jest ograniczane do poziomu Up ochrony ogranicznika przepięć.

Ogranicznik przepięć przed czy za rozłącznikiem - SPD za rozłącznikiem - uderzenie pioruna

Przeanalizowaliśmy cztery sytuacje w dwóch układach połączeń i mogłoby się wydawać, że w każdym przypadku ochrona przeciwprzepięciowa jest zapewniona (co poniekąd uzasadniałoby trwające od lat dyskusje gdzie powinien być zamontowany ogranicznik przepięć), ale nie możemy na tym zakończyć naszej analizy. Musimy jeszcze raz przeanalizować omówione wyżej sytuacje, ale zmienimy stan rozłącznika z załączonego (ON) na wyłączony (OFF).

Ogranicznik przepięć przed rozłącznikiem w stanie wyłączonym

W przypadku, gdy przepięcie przyjdzie od strony sieci zasilającej i (patrząc od strony zasilania) jako pierwszy będzie ogranicznik przepięć a dopiero potem rozłącznik w stanie wyłączonym (OFF) to ogranicznik przepięć zadziała i skuteczne ograniczy przepięcie (przypominam o konieczności poprzedzenia ogranicznika przepięć odpowiednim zabezpieczeniem najlepiej wkładką topikową).

Ogranicznik przepięć przed czy za rozłącznikiem - SPD przed rozłącznikiem w stanie OFF

W kolejnym analizowanym układzie pierwszy jest rozłącznik.

Ogranicznik przepięć za rozłącznikiem w stanie wyłączonym

W tym przypadku przepięcie, które dotrze do instalacji od strony zasilania trafi na rozłącznik w stanie wyłączonym (OFF), który powinien zapewnić bezpieczną przerwę w obwodzie. Rozłącznik powinien być tak dobrany, aby wytrzymał napięcie udarowe o wartości do 6 kV (6 000 V). W tym układzie ogranicznik przepięć nie zadziała, ale jest podłączony do instalacji elektrycznej. Pozostaje w gotowości, aby zadziałać gdyby w instalacji pojawiło się przepięcie o wartości, która spowoduje zadziałanie ogranicznika.

Ogranicznik przepięć przed czy za rozłącznikiem - analiza SPD za rozłącznikiem OFF

We wszystkich omówionych powyżej układach połączeń ochrona przeciwprzepięciowa była skuteczna (niezależnie czy ogranicznik był zamontowany za, czy przed rozłącznikiem), ale zostały nam do omówienia jeszcze dwie sytuacje w których rozłącznik jest wyłączony a źródłem przepięć jest wyładowanie atmosferyczne.

Ogranicznik przepięć przed rozłącznikiem w stanie wyłączonym – uderzenie pioruna w instalację odgromową

Przeanalizujmy dokładnie przedstawiony na poniższym rysunku układ połączeń. Jest on kluczowy, aby udzielić odpowiedzi na pytanie gdzie powinien być zamontowany ogranicznik przepięć? W rozpatrywanej sytuacji wyładowanie atmosferyczne (piorun) uderza w zewnętrzną instalacje odgromową i na rozpatrywanym budynku (patrząc od strony zasilania) jako pierwszy jest zamontowany ogranicznik przepięć a dopiero potem rozłącznik w stanie wyłączonym (OFF). W tym wypadku ogranicznik przepięć zadziała i ograniczy przepięcie, które przedostanie się do budynku za pośrednictwem szyny wyrównania potencjałów do poziomu Up ochrony napięciowej, ale w przewodach znajdujących się w budynku wyindukuje się przepięcie a urządzenia podłączone do instalacji elektrycznej pozostają bez ochrony przeciwprzepięciowej. Dzieje się tak, ponieważ ogranicznik przepięć jest odłączony od instalacji elektrycznej.

Ogranicznik przepięć przed czy za rozłącznikiem - SPD przed rozłącznikiem w stanie OFF - uderzenie pioruna

Został nam do omówienia ostatni układ połączeń. Jak dotąd w jednym przypadku zaistniała sytuacja w której instalacja elektryczna pozostała bez ochrony przeciwprzepięciowej. W ostatnim układzie będzie:

Ogranicznik przepięć za rozłącznikiem w stanie wyłączonym – uderzenie pioruna w instalację odgromową

W tym układzie połączeń, patrząc od strony zasilania najpierw zainstalowany jest rozłącznik w stanie wyłączonym (OFF) a dopiero potem ogranicznik przepięć. Wyładowanie atmosferyczne w zewnętrzną instalacje odgromową jest częściowo odprowadzane i rozpraszane w ziemi, ale część prądu pioruna przedostaje się poprzez szynę wyrównana potencjałów do instalacji elektrycznej gdzie trafia na ogranicznik przepięć i jest ograniczane do poziomu ochrony Up ogranicznika przepięć. Podobnie z przepięciem, które wyindukuje się w przewodach instalacji elektrycznej. Dociera ono do rozdzielnicy, gdzie jest ograniczane do poziomu Up ogranicznika przepięć.

Ogranicznik przepięć przed czy za rozłącznikiem - SPD za rozłącznikiem w stanie OFF - uderzenie pioruna

Pytanie wydawało się banalnie proste. Ogranicznik przepięć przed czy za rozłącznikiem? W poszukiwaniu odpowiedzi przeanalizowaliśmy osiem sytuacji jakie mogą wystąpić przy dwóch układach połączeń. Zbierzmy opisane w artykule zagadnienia w krótkie podsumowanie.

Ogranicznik przepięć przed czy za rozłącznikiem? Podsumowanie

Przeanalizuj poniższą tabelę, w której podsumowałem skuteczność ochrony przeciwprzepięciowej jaką zrobiliśmy analizując osiem przypadków, które mogą wystąpić w dwóch układach połączeń ogranicznika przepięć w stosunku do rozłącznika. Zwróć uwagę, że w jednym przypadku instalacja elektryczna pozostawała bez ochrony przeciwprzepięciowej a ponieważ taka sytuacja może wystąpić więc wyklucza możliwość stosowania tego układu połączeń.

Stan rozłącznika Ogranicznik przepięć przed rozłącznikiem Ogranicznik przepięć za rozłącznikiem
Przepięcie dociera od strony linii zasilającej ON Zalety Zalety
OFF Zalety Zalety
Przepięcie powstaje na wskutek uderzenia pioruna w instalację odgromową ON Zalety Zalety
OFF Wady Zalety

Odpowiedź na zadane w tytule pytanie brzmi: ogranicznik przepięć należy montować za odpowiednio dobranym rozłącznikiem. 

Jak podłączyć ogranicznik przepięć? Za, czy przed rozłącznikiem?

Obiecałem wrócić do zagadnienia związanego z doborem rozłączników modułowych. Zastanówmy się

Czy każdy rozłącznik może być zamontowany przed ogranicznikiem przepięć?

Skoro mamy już omówione możliwe układy połączeń i występujące zagrożenia (wiemy, że ogranicznik przepięć należy montować za rozłącznikiem), to doszliśmy do pytania o jakich przepięciach i o jakich ogranicznikach przepięć rozmawiamy? Czy, spodziewamy się udarów piorunowych i dobieramy ograniczniki Typu 1, Typu 1, 2 lub Typ kombinowany? Czy rozmawiamy tylko o przepięciach łączeniowych i ogranicznikach przepięć Typu 2?

Dlaczego zadaję te pytania? Przeanalizuj poniższy rysunek, zwróć uwagę, że w zależności od przyjętej kategorii przepięć do rozłącznika może dojść maksymalne napięcie o wartości 6 lub 4 kV.

Dobór rozłącznika do maksymalnego poziomu ochrony ograniczników przepięć

Na przykładzie dwóch producentów: Hager i Siemens sprawdźmy jakie maksymalne napięcie udarowe Uimp wytrzymują rozłączniki modułowe?

Rozłączniki modułowe Hager

Zobacz poniższy wycinek katalogu:

Hager maksymalne napięcie udarowe Uimp rozłączników modułowych

Producent podaje, że niektóre rozłączniki modułowe mają maksymalne napięcie udarowe Uimp o wartości 3 000 V (nie wolno ich montować przed ogranicznikami przepięć Typu 1, Typu 1, 2 lub Typu kombinowanego, ponieważ w IV kategorii przepięć spodziewamy się maksymalnego napięcia o wartości 6 000 V, natomiast w III kategorii przepięć spodziewamy się maksymalnego napięcia o wartości 4 000 V). Rozłączniki modułowe które mają maksymalne napięcie udarowe Uimp o wartości 6 000 V można montować przed ogranicznikami przepięć Typu 1, Typu 1, 2 lub Typu kombinowanego.

Rozłącznik modułowy 32A 3P SBN332 – rozmiar 1 Rozłącznik modułowy 40A 3P SBN340 – rozmiar 2
Uimp 3 000 V Uimp 6 000 V
Hager rozłącznik modułowy 32A 3P SBN332 - rozmiar 1 Hager rozłącznik modułowy 40A 3P SBN340 - rozmiar 2

Zobaczmy jak sytuacja wygląda w rozłącznikach modułowych Siemensa?

Rozłączniki modułowe Siemens

Przeanalizujmy poniższe wycinki katalogu Siemens dotyczące rozłączników modułowych:

Maksymalne napięcie udarowe rozłączników modułowych Siemens Jakie jest maksymalne napięcie udarowe Uimp rozłączników modułowych Siemens

Tu również znajdujemy informacje z których wynika, że niektóre rozłączniki mają maksymalne napięcie udarowe Uimp 5 kV (5 000 V) a inne 6 kV (6 000 V). Rozłączniki o napięciu udarowym Uimp 5 kV, można montować w III kategorii przepięć jako poprzedzające ogranicznik przepięć Typu 2, gdzie spodziewamy się maksymalnego napięcia o wartości 4 kV. Natomiast rozłączniki, które mają maksymalne napięcie udarowe Uimp 6 kV, można montować przed ogranicznikami przepięć Typu 1, Typu 1, 2 lub Typu kombinowanego, czyli w IV kategorii przepięć, gdzie spodziewamy się maksymalnego napięcia o wartości 6 kV.

Rozłącznik modułowy 63A 3P 400V możliwy wyzwalacz 5TE2513-0 Rozłącznik modułowy 63A 3P 440V 5TL1363-0
Uimp 5 000 V Uimp 6 000 V
Siemens rozłącznik modułowy 63A 3P 400V możliwy wyzwalacz 5TE2513-0 Siemens rozłącznik modułowy 63A 3P 440V 5TL1363-0

Jak widać na przedstawionych przykładach producenci w danych katalogowych podają wszelkie niezbędne informacje, ale niestety instalatorzy elektrycy w zdecydowanej większości nie zwracają na to uwagi. Na kilku przykładach sprawdziliśmy jaką zdolność na wytrzymywanie napięć udarowych Uimp mają rozłączniki modułowe. Warto wspomnieć, że producenci mają różne serie swoich wyrobów, które często różnią się parametrami. Przed zakupem i montażem należy każdorazowo sprawdzać jakie parametry ma dany produkt? Wspomnę, że właściwy dobór rozłączników nie jest jedynym pomijanym lub lekceważonym zagadnieniem powiązanym z ogranicznikami przepięć. Równie ważnym i również często pomijanym zagadnieniem jest właściwy dobór rozdzielnicy do zamontowanego w niej ogranicznika przepięć.

Czy w każdej rozdzielnicy można zamontować ogranicznik przepięć?

Należy pamiętać, że nie w każdej rozdzielnicy można montować ograniczniki przepięć Typu 1, Typu 1, 2 lub kombinowane. Zagadnienie to szerzej opisałem w przywołanym wyżej poradniku w rozdziale: Dobór rozdzielnicy do montażu ograniczników Typu 1 i typu kombinowanego. Poniżej zamieściłem przykład dwóch rozdzielnic wraz z informacjami jakie producenci zamieszczają w danych katalogowych.​

Rozdzielnica do III kategorii przepięć (możliwy montaż ogranicznika przepięć Typu 2). Rozdzielnica do IV kategorii przepięć (możliwy montaż ogranicznika przepięć Typu 1, Typu 1, 2 lub kombinowanych).
Wytrzymałość napięciowa rozdzielnica modułowa 2x12 KLV-24UPS-F 178816 Eaton Rozdzielnica modułowa FWB Hager

Na koniec podsumujmy.

Gdzie zamontować ogranicznik przepięć?

Patrząc od strony zasilania i uwzględniając skuteczność ochrony przeciwprzepięciowej, ogranicznik przepięć powinien być zamontowany w rozdzielnicy, która jest przystosowana do właściwej kategorii przepięć. Musi być właściwie zabezpieczony odpowiednio dobraną wkładką topikową (ewentualnie dobrze dobranym wyłącznikiem nadprądowym) co zabezpiecza przed możliwością powstania np. pożaru i należy go montować zawsze za rozłącznikiem o właściwie dobranym napięciu udarowym Uimp.

Nie można zapominać o przepisach BHP, które są zgodne z przytoczoną wyżej kolejnością montażu aparatów i określają, że stanowisko pracy (w naszym przypadku rozdzielnicę) na czas napraw, remontów itp. należy odłączyć od zasilania z zachowaniem widocznej przerwy izolacyjnej (ten warunek niestety jest praktycznie niemożliwy do spełnienia w większości budownictwa mieszkaniowego).

Kończąc, chciałbym serdecznie podziękować dr inż. Jarosław Wiater, za wsparcie merytoryczne udzielone przy tworzeniu tego artykułu.

 

10 komentarzy

  1. M.Ludwików

    20 czerwca 2022 o 21:33

    Przedstawiony dylemat można uprościć do odpowiedzi na pytanie: co musi zostać ochronione? Jeśli ważna jest dla nas zawartość instalacji zasilającej musi ogranicznik być STALE obecny w instalacji. W skrajnym przypadku wręcz bez zabezpieczenia nadprądowego, jest na to podpowiedz w normie…60364-5-534, jeśli dobrze pamiętam. Oczywiście przy niskiej jakości tanich ograniczników może to być kłopotliwe. Kwalifikowane ograniczniki mogą pracować tylko z szeregowym zabezpieczeniem w torze głównym latami. Zwykle nie są one w domach większe niż np 315AgG. Poza tym bezwzględnie należy pamiętać o tym o czym pisał pan dr Jarosław Wiater, że czasem ogranicznik musi być obecny bliżej niż 10 metrów od chronionego obiektu, stąd należy instalować kolejne ograniczniki przepięć, jak sam pisał nawet nie dalej niż 5 metrów od chronionego obiektu, bo to zdaje się znikać przy tak prowadzonych rozważaniach.

    Odpowiedz

    • Piotr Bibik

      21 czerwca 2022 o 21:38

      Panie Mieczysławie dziękuję za zwrócenie uwagi na bardzo ważny i nagminnie pomijany temat zapewnienia koordynacji energetycznej pomiędzy ogranicznikami przepięć (temat ten jest szczególnie pomijany w budownictwie mieszkaniowym). Zresztą jak Pan wie i jak wielokrotnie powtarzał Pan na szkoleniach (które bardzo cenię i dziękuję za rzetelne przekazywanie wiedzy), zagadnienie jest o wiele bardziej skomplikowane i nie można go traktować w oderwaniu od zagadnienia kompletnej i skutecznej ochrony odgromowej. Temat ten w dużym uproszczeniu opisałem w serii poradników: Jak powinna wyglądać skuteczna ochrona przeciwprzepięciowa?

       

      Odpowiedz

  2. Łukasz

    25 czerwca 2022 o 12:49

    Odnośnie ostatniej kombinacji z rozłącznikiem „po” SPD patrząc od strony zasilania:

    czy w tej sytuacji nie narażamy niepotrzebnie samego rozłącznika na ewentualny przepływ prądu piorunowego w stronę sieci? Czy przerwa izolacyjna między rozwartymi stykami rozłącznika jest wystarczająca, aby „zatrzymać” przepływ prądu w stronę sieci energetycznej? Nie jestem przekonany co do tego. Poza tym nawet gdyby taka przerwa nie miała znaczenia lub była odpowiednia – którędy rozpłynie się prąd piorunowy jeśli nie przez instalację wewnętrzną i urządzenia?

    Osobiście jestem raczej zwolennikiem montażu PRZED rozłącznikiem – SPD T1+T2 odprowadza wtedy bez ryzyka dla aparatury w rozdzielnicy zasadniczą część ładunku. W głębi instalacji dodatkowe SPD (jeśli są) mają szanse ograniczyć resztę prądu (chociaż zależy to od budowy samego SPD np. 3+1). Ale to tylko moja opinia i przemyślenia.

    Przyznam, że sam szukałem długo również odpowiedzi na powyższy dylemat i faktycznie ciężko mi było znaleźć jednoznacznie prawidłowe podejście. Gratuluję podjęcia się tematu.

    Odpowiedz

    • Piotr Bibik

      31 lipca 2022 o 20:12

      Panie Łukaszu analizę możliwych przypadków ma Pan w artykule, ale kluczowe jest pytanie, które w komentarzu pod tym materiałem zadał Pan Mieczysław:

      Przedstawiony dylemat można uprościć do odpowiedzi na pytanie: co musi zostać ochronione? Jeśli ważna jest dla nas zawartość instalacji zasilającej musi ogranicznik być STALE obecny w instalacji.

      Powyższe opracowanie stanowi uzupełnienie do artykułu, który kompleksowo omawia zagadnienie ochrony przeciwprzepięciowej a którego lektura może wyjaśnić wiele wątpliwości: Jak dobrać i zamontować ogranicznik przepięć? Poradnik – Zasilanie.

      Odpowiedz

  3. Marcin

    3 lutego 2023 o 10:05

    Panie Piotrze mam pytanie.
    Czy jeśli zastosuje ogranicznik przepięć Dehn 952400 (do sieci TNS) w sieci TN-C już po podziale PEN na PE i N czyli w TN-C-S to będzie to błędem i ogranicznik nie zadziała czy jest to poprawne połączenie?

    Odpowiedz

  4. Robert

    21 lipca 2024 o 21:39

    Witam mam pytanie o podłączenie ogranicznika przepięć?dlaczego przewód PEN według rysunku jest tak jakby podłączony podwójnie do szyny wyrównania potencjałów.Tak zapewne ma być tylko nie za bardzo rozumiem co to tak naprawdę daję. Napisał pan że dzięki takiemu sposobowi instalacja za ogranicznikiem ma zapewnioną ochronę.Mógłby mi pan to rozjaśnić ciekawy temat a nie bardzo ogarniam dziękuję.A i instalatorzy jakie błędy popełniają montując taki ogranicznik że ochrona jest nieskuteczna.

    Odpowiedz

    • Piotr Bibik

      13 września 2024 o 20:35

      Rozumiem, że pyta Pan o przedstawiony na poniższym rysunku schemat. Proszę pamiętać, że jest to uproszczony układ, bo realnie mamy tu do czynienia z trzema przewodami z czego każdy ma inną długość i inną rezystancję. Mam na myśli przewody:

      1. pomiędzy przewodem PE i szyną wyrównania potencjałów. Nie ma określonej długości tego przewodu i może okazać się, że to jest połączenie pomiędzy przewodem PE, który wchodzi do budynku a główną szyną wyrównania potencjałów, natomiast realnie ogranicznik przepięć może być podłączony np. w piętrowej rozdzielnicy do lokalnej szyny wyrównania potencjałów.
      2. pomiędzy ogranicznikiem przepięć a szyną wyrównania potencjałów,
      3. pomiędzy przewodem PE i ogranicznikiem przepięć

      Dzięki temu „dodatkowemu” połączeniu o które Pan pyta zyskujemy gwarancję, że przewód PE i lokalna szyna wyrównania potencjałów ma ten sam potencjał a więc ogranicznik przepięć zadziała prawidłowo. Zachęcam do zapoznania się z poradnikiem: Jak dobrać i zamontować ogranicznik przepięć – zasilanie a w szczególności z rozdziałem: Długości przewodów w rozdzielnicy, do podłączenia ogranicznika przepięć

       

      Odpowiedz

  5. Mateusz Kosmala

    14 listopada 2024 o 00:39

    A gdyby tak obok tych kciuków skierowanych w górę i w dół dorysował Pan schemat elektryczny z ogranicznikami i rozłącznikiem i zabezpieczeniami zgodny z konkluzją końcową? Super by było.

    Odpowiedz

    • Piotr Bibik

      17 listopada 2024 o 13:12

      Słuszna uwaga – dziękuję – poprawka już znajduje się w artykule 🙂

      Odpowiedz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Zobacz także

W jaki sposób zabezpieczyć dom, lub mieszkanie przed powodzią?

Jak szybko i skutecznie zabezpieczyć się przed powodzią? Co z elektryką…