Strona główna Aktualności Zegar sterujący – jaki wybrać i jak go podłączyć?

Zegar sterujący – jaki wybrać i jak go podłączyć?

Autor Piotr Bibik
Opublikowano 15 czerwca 2025
0
3

Czym może zaskoczyć zegar sterujący i w jaki sposób pomaga zabezpieczyć interesy instalatora?

Czasy, gdy zegar sterujący był jedynie prostym wyłącznikiem czasowym, dawno minęły. Dziś to zaawansowane urządzenia, które potrafią znacznie więcej niż tylko włączać i wyłączać oświetlenie, pompę czy wentylator według ustalonego harmonogramu dobowego, tygodniowego czy rocznego.

Współczesny rynek zegarów sterujących to dynamicznie rozwijający się segment, w którym znajdziemy zarówno proste modele z mechanicznym programowaniem, jak i zaawansowane rozwiązania cyfrowe. Te drugie oferują intuicyjne sterowanie za pomocą joysticka, a także wygodne programowanie z poziomu aplikacji mobilnej (przez Bluetooth i/lub NFC). To nie tylko wygoda, ale realna oszczędność czasu i kosztów.

Poniższy artykuł przeznaczony jest dla instalatorów i jeśli w swojej pracy w momencie zakupu kierujesz się wyłącznie najniższą ceną to ten artykuł prawdopodobnie nie jest dla Ciebie. Ale jeśli potrafisz spojrzeć szerzej, uwzględniając całkowity koszt życia produktu, czas pracy Twojego zespołu, łatwość konfiguracji, możliwość szybkiego kopiowania ustawień między urządzeniami (nawet nie podłączonymi do zasilania), oraz zabezpieczenia przed nieautoryzowanymi zmianami, to jesteś we właściwym miejscu.

W tym artykule pokażę Ci, jak wiele potrafią nowoczesne zegary sterujące, i dlaczego warto postawić na jakość, funkcjonalność i wsparcie techniczne, jakie oferuje marka Finder. Skupimy się na dwóch seriach elektronicznych zegarów sterujących: 12.B2 i 12.A4, które (choć nie należą do najtańszych) oferują wyjątkowy stosunek możliwości do ceny.

Przed Tobą szczegółowa analiza, praktyczne przykłady zastosowań, porównania funkcji oraz wskazówki, które pomogą Ci wybrać najlepsze rozwiązanie do Twoich projektów. Zapraszam do lektury!Finder

Spis treści:

Aby ułatwić zrozumienie tekstu określenia załącz i wyłącz postaram się w niektórych fragmentach używać skrótów: ON i OFF.

Zegar sterujący – granice istnieją tylko w umyśle instalatora

Dlaczego? Ponieważ możliwości zegarów są ogromne a wszystko zależy od tego jaki wybierzesz. Na przykładzie zegara sterującego serii 12.A4 Finder pokażę kilka możliwych i ciekawych zastosowań. Czy wiesz, że niektóre zegary sterujące mają wyjścia cyfrowe i analogowe? A jeśli analogowe to w różnych standardach np.: 0-10 V. Co to oznacza?

Zegar sterujący 12.A4 Finder standard sterowania PWM, 0-10V, 16A styk przełączny - schemat podłączenia

0-10 V pod kontrolą czasu, czyli zegar sterujący bez granic

Standard 0-10 V umożliwia proste sterowanie i łączenie ze sobą urządzeń różnych producentów. Jest to analogowy ustandaryzowany sposób sterowania, powszechnie stosowany w automatyce budynkowej, systemach oświetleniowych i HVAC (ogrzewanie, wentylacja, klimatyzacja), w którym napięcie w zakresie od 0 do 10 woltów reprezentuje poziom sygnału sterującego np. jasność światła, prędkość wentylatora, pozycję zaworu itp. Realnie tylko wiedza i wyobraźnia instalatora, oraz znajomość dostępnych w sprzedaży produktów ogranicza zastosowanie konkretnego rozszerzenia do wybranego zegara.

Jak interpretować napięcie w standardzie 0-10 V?

  • 0 V – urządzenie wyłączone lub minimalna wartość (np. światło zgaszone)
  • 5 V – połowa mocy (np. 50 % jasności)
  • 10 V – maksymalna wartość (np. pełna jasność)

Musimy mieć świadomość, że sterowanie 0-10 V jest wrażliwe na zakłócenia indukujące się np. w długich przewodach (indukujące się dodatkowe napięcie wprowadza błędną wartość napięcia przez co odbiornik reaguje inaczej niż oczekujemy).

Standard PWM, czyli cyfrowa precyzja w analogowym świecie

Czym jest PWM? W dużym uproszczeniu PWM (ang. Pulse Width Modulation) to technika, w której sygnał cyfrowy (np. 0 lub 24 V) jest włączany i wyłączany z określoną częstotliwością, a jego średnia wartość napięcia zależy od proporcji czasu włączenia do całkowitego czasu cyklu (tzw. wypełnienia).

Dzięki zastosowaniu standardu PWM, zegar 12.A4 może dynamicznie sterować urządzeniami analogowymi – np. oświetleniem LED, wentylatorami czy siłownikami.

0 i 1 w rytmie zegara sterującego, czyli nieskończone możliwości sygnału cyfrowego

Sterowanie cyfrowe 0/1, jest również nazywane sterowaniem dwustanowym lub binarnym. Polega na używaniu tylko dwóch stanów: 0 (wyłączony) i 1 (włączony). Jest to podstawowy sposób sterowania używany w automatyce, elektronice i systemach cyfrowych (najpopularniejszym sterowaniem cyfrowym 0/1 jest załączanie w domu światła tradycyjnym łącznikiem np.: światło załączone = 1, wyłączone = 0).

Ten sposób sterowania umożliwia precyzyjne zarządzanie urządzeniami, takimi jak silniki, zawory czy pompy, które działają w trybie włącz/wyłącz. W systemach bezpieczeństwa, takich jak alarmy czy czujniki ruchu, standard 0/1 pozwala na szybką i jednoznaczną reakcję. W domach inteligentnych sterowanie 0/1 wykorzystywane jest do automatyzacji oświetlenia, ogrzewania czy rolet.

Który standard wybrać cyfrowy 0/1, albo PWM, czy analogowy 0-10 V?

Po co wybierać skoro w zegarze sterującym 12.A4 Finder są wszystkie trzy standardy. Dzięki temu urządzenie staje się niezwykle uniwersalne i może współpracować zarówno z prostymi systemami włącz/wyłącz (0/1), jak i z bardziej zaawansowanymi instalacjami wymagającymi płynnej regulacji natężenia światła, ustawienia siłownika, rolety lub zaworu (sterowanie PWM, lub 0–10 V). Dodatkowo, obsługa trzech standardów w jednym urządzeniu upraszcza projektowanie instalacji i pozwala na elastyczne dostosowanie systemu automatyki do zmieniających się potrzeb użytkownika.

Przykład mówi więcej niż tysiąc słów (i tłumaczy lepiej niż wujek Google)

Nie jestem w stanie opisać wszystkich możliwych obszarów zastosowań jakimi jest sterowanie zaworami, ekranami, roletami, siłownikami, pompami, wentylacją lub oświetleniem. W związku z tym podam dwa przykłady (z obszaru reklamy i firmy produkcyjnej), które moim zdaniem dobrze pokazują możliwości zegarów sterujących Finder serii 12.B2 i 12.A4 i pozwolą Ci kreatywnie podejść do zagadnienia wykorzystania zegarów sterujących. Do spokojnego życia potrzebne są pieniądze a ponieważ bez reklamy trudno o wzrosty sprzedaży więc pierwszy przykład będzie dotyczył sterowania oświetleniem w branży reklamowej.

Dlaczego warto mądrze sterować oświetleniem reklam?

Przynajmniej z dwóch powodów:

  1. Szacuje się, że około 80–90 % bodźców zewnętrznych człowiek odbiera za pomocą wzroku. Atrakcyjne pokazanie reklamowanych treści ma wpływ na pozytywne postrzeganie reklamowanej marki a to może przełożyć się na sprzedaż produktów lub usług więc na realny zysk klienta.
  2. Sprytne sterowanie oświetleniem poza podkreśleniem walorów reklamy pozwoli na uzyskanie oszczędności w rachunkach za energię elektryczną.

Uwzględniając powyższe założenia do atrakcyjnego zrealizowania sterowania oświetleniem lub podświetleniem reklamy użyję:

W tym materiale nie będę omawiał zagadnień dotyczących prawidłowego doboru i rozmieszczenia oświetlenia i skoncentruje się na omówieniu sposobu sterowania. Przypomnę, że w zależności od sposobu wykonania reklamy przygotowywane są w ilości kilku, kilkunastu lub nawet kilkudziesięciu identycznych konstrukcji z oświetleniem lub podświetleniem LED z zewnętrznym zasilaczem.

Dlaczego? Układ z zewnętrznym zasilaczem jest najczęściej używany w profesjonalnych realizacjach ponieważ zapewnia dużą niezawodność, łatwość serwisowania i daje najwięcej możliwości. W omawianym przypadku w zależności od mocy i rodzaju diod LED należy:

  • dobrać zasilacz (stałoprądowy lub stałonapięciowy) z możliwością ściemniania w standardzie PWM (30 V max 20 mA) lub standardem 0-10 V (max 10 mA),
  • do oświetlenia zastosować zasilacz sieciowy 230V z możliwością ściemniania sterowany „tradycyjnym” ściemniaczem np. 15.11.8.230.0400 (PWM 230 V AC max 400 W),
  • użyć ściemnialnych LED-owych „żarówek”, kinkietów, lub innych lamp lub źródeł światła z możliwością regulacji natężenia oświetlenia ściemniaczem np. 15.11.8.230.0400.

Regulacja natężenia oświetlenia w reklamie to nie fanaberia ani niepotrzebne komplikowanie instalacji lecz świadomy wybór, który ma solidne uzasadnienie funkcjonalne i ekonomiczne.

Dlaczego? W porze nocnej, gdy otoczenie jest ciemne, należy odpowiednio obniżyć poziom natężenia światła, aby zbyt intensywnie oświetlona lub podświetlona reklama nie raziła odbiorców i nie zakłócała ich komfortu.

Z kolei we wczesnych godzinach wieczornych lub porannych, gdy na zewnątrz panuje półmrok, natężenie oświetlenia powinno być wyższe niż w nocy, aby zapewnić dobrą widoczność reklamy. Natomiast w ciągu dnia dodatkowe oświetlenie zazwyczaj nie jest potrzebne, ponieważ naturalne światło dzienne wystarczająco dobrze eksponuje treść reklamy.

Dodatkowo, w zależności od lokalizacji reklamy, np. w miejscach o niewielkim natężeniu ruchu pieszego lub samochodowego w godzinach nocnych, korzystne może być znaczne ograniczenie natężenia oświetlenia w określonych godzinach np. 01:00 do 04:00. Takie działanie pozwala uzyskać realne oszczędność energii elektrycznej, co w skali roku i przy większej liczbie reklam może przełożyć się na znaczące oszczędności finansowe.

Zwróć uwagę na przykładowe poniższe porównanie zużycia energii elektrycznej przez reklamę w ciągu doby. W obu przypadkach oświetlenie było załączone przez 14 godzin a różnica w poborze energii elektrycznej wynosi ponad 500 Wh w ciągu doby.

Dobowy
przedział
czasowy		 Oświetlenie o mocy 100 W
w różnych godzinach świeci z różną mocą		 Oświetlenie o mocy 100 W
w określonych godzinach świeci z tą samą mocą
% natężenia
oświetlenia		 Zużycie energii
(Wh)		 % natężenia
oświetlenia		 Zużycie energii (Wh)
Stałe 100 %
00:00 – 04:30 40 % – 40 W 180,00 Wh 100 % – 100 W 450,00 Wh
04:31 – 06:00 60 % – 60 W 89,00 Wh 100 % – 100 W 148,33 Wh
06:01 – 08:00 100 % – 100 W 198,33 Wh 100 % – 100 W 198,33 Wh
08:01 – 18:00 OFF 0,00 Wh OFF 0,00 Wh
18:01 – 20:00 100 % – 100 W 198,33 Wh 100 % – 100 W 198,33 Wh
20:01 – 23:00 60 % – 60 W 179,00 Wh 100 % – 100 W 298,33 Wh
23:01 – 23:59 40 % – 40 W 38,67 Wh 100 % – 100 W 96,67 Wh
Suma: 883,33 Wh Suma: 1 389,00 Wh

Warto podkreślić, że reklama, która zużywała mniej energii, była jednocześnie lepiej oświetlona co bezpośrednio przekładało się na jej skuteczność w przyciąganiu uwagi potencjalnych klientów.

Trzeba jednak pamiętać, że harmonogram sterowania oświetleniem reklamy nie może być identyczny każdego dnia w roku. Zmieniające się godziny wschodu i zachodu słońca, a więc naturalne warunki oświetleniowe, wymagają dynamicznego dostosowania programu, tak aby reklama była odpowiednio widoczna przez cały rok. Co więcej, istotna jest również sama treść reklamy. W przypadku kampanii, w których zmieniają się kreacje graficzne, może się okazać, że optymalne ustawienia oświetlenia zależą od kolorystyki i kontrastu danej wersji. Jasne tła często wymagają mniejszej ilości światła, natomiast ciemne, matowe projekty dobrze prezentują się przy intensywniejszym doświetleniu.

Co to oznacza w praktyce? Każdy, kto choć raz próbował zaprogramować zaawansowany harmonogram za pomocą joysticka, obserwując swoje działania na niewielkim ekranie zegara sterującego, z pewnością doceni wygodę, jaką oferuje seria 12.A4. Dzięki komunikacji przez NFC. Dlaczego? Ponieważ programowanie zegara sterującego można przeprowadzić szybko, intuicyjnie i bez frustracji z poziomu smartfona. Co więcej, raz przygotowany program można łatwo przenieść na inne urządzenia, wprowadzać w nim korekty, a nawet zabezpieczyć go kodem PIN przed nieautoryzowanymi zmianami. O szczegółach tych funkcji opowiem w dalszej części artykułu.

Na zakończenie tego przykładu warto wymienić konkretne możliwości zastosowanych produktów…

Zegar sterujący 12.A4.8.230.0010

To zaawansowany tygodniowy zegar astronomiczny wyposażony w wyjście cyfrowe (16 A bezpotencjałowy styk przełączny), sygnał PWM oraz wyjście analogowe 0–10 V. Urządzenie oferuje szeroki wachlarz funkcji, które pozwalają na precyzyjne i elastyczne sterowanie np. oświetleniem w zastosowaniach komercyjnych i przemysłowych i indywidualnych np. oświetlenie domu.

Kluczowe funkcje:

  • ASTRO SUNSET / SUNRISE – automatyczne sterowanie poziomem wyjścia (0 – 99 %) w zależności od godzin wschodu i zachodu słońca.
  • TIME-CLOCK – możliwość ustawienia konkretnego poziomu wyjścia o określonej godzinie.
  • PULSE – generowanie impulsów o zadanym czasie trwania i poziomie sygnału (0–10 V lub PWM).
  • OFFSET – przesunięcie czasu przełączenia względem czasu astronomicznego (do ±90 minut), co pozwala na jeszcze lepsze dopasowanie do lokalnych warunków.
  • HOLIDAY PROGRAM – definiowanie wyjątków w harmonogramie na wybrane dni w roku (np. święta, dni wolne).

Dodatkowo zegar sterowniczy posiada możliwość zabezpieczenia dostępu do ustawień 4-cyfrowym kodem PIN, który chroni oprogramowanie przed nieautoryzowanymi zmianami.

Zegar umożliwia zapisanie do 50 programów czasowych, a jego konfiguracja może opierać się na kodzie pocztowym lub współrzędnych GPS dzięki czemu można precyzyjnie określić lokalne godziny wschodu i zachodu słońca. Dodatkowo obsługuje automatyczne przełączanie czasu letniego zgodnie z obowiązującymi standardami (EU, AU, BR).

Zegar sterujący - sposób programowania 12.A4 Finder

Ściemniacz 15.11.8.230.0400 (Slave)

Jest ściemniaczem typu „slave” z wejściem sterowanym sygnałem 0–10 V, przeznaczony do współpracy z urządzeniami typu „master” (np. zegar sterujący 12.A4) lub innymi sterownikami z wyjściem 0–10 V lub 1–10 V.

Umożliwia sterowanie oświetleniem o maksymalnej mocy 400 W (obciążenie rezystancyjne np. żarówki żarowe i halogeny), lub 100 W (obciążenie ściemnialnymi świetlówkami kompaktowymi (CFL) i LED-ami), ale także transformatorami elektromagnetycznymi i zasilaczami elektronicznymi z funkcją ściemniania.

Jak działają ściemniacze? Poznaj dwa sposoby sterowania fazą!

Ściemniacze są dziś powszechnie stosowane w wielu instalacjach, od domowych po przemysłowe. Ale czy wiesz, na jakiej zasadzie działają? I dlaczego czasem ściemnialna żarówka nie współpracuje prawidłowo ze ściemniaczem? Albo czemu różne źródła światła w jednym żyrandolu potrafią „wariować”, migając lub zmieniając jasność w nieprzewidywalny sposób?

Odpowiedź jest prostsza, niż się wydaje, i wszystko stanie się jasne po przeczytaniu poniższego fragmentu.

Sterowanie zboczem narastającym – zasada wycięcia fazy

W tej metodzie ściemniacz na początku każdej połówki fali napięcia blokuje przepływ prądu i nie przewodzi. Dopiero po czasie ustawionym przez użytkownika (czyli przy zadanym poziomie ściemnienia) urządzenie załącza zasilanie. Gdy sinusoida osiąga kolejny punkt zerowy, ściemniacz znów przerywa przepływ prądu. Proces ten powtarza się dla każdej połówki fali, czyli 100 razy na sekundę przy częstotliwości 50 Hz. W czasie, gdy ściemniacz blokuje prąd, energia nie jest pobierana z sieci.

Sterowanie zboczem opadającym – zasada obcięcia fazy

W tym przypadku ściemniacz załącza się już w momencie przejścia sinusoidy przez zero i wyłącza po czasie ustawionym przez użytkownika (czyli przy określonym poziomie jasności). W kolejnym punkcie zerowym cykl się powtarza. Tak jak wcześniej, proces ten zachodzi 100 razy na sekundę. Gdy ściemniacz przerywa przepływ prądu, energia również nie jest pobierana z sieci.

Zasada działania ściemniaczy oświetlenia

Bezpieczna i elastyczna praca ściemniacza 15.11.8

Ściemniacz Finder 15.11.8 został wyposażony w szereg zabezpieczeń, które gwarantują bezpieczne użytkowanie. Wbudowana ochrona przed zwarciem i przeciążeniem chroni instalację w przypadku nieprawidłowości, a zabezpieczenie termiczne automatycznie wyłączy urządzenie, gdy jego temperatura przekroczy bezpieczny poziom. Ściemniacz zostanie ponownie uruchomiony dopiero po ostygnięciu do odpowiedniej wartości.

Aby zapewnić pełne bezpieczeństwo pracy, zaleca się dodatkowe zabezpieczenie urządzenia przy użyciu bezpiecznika topikowego 5 × 20 mm, 2,5 A typu T (czyli wkładki topikowej zwłocznej).

Tryby pracy ściemniacza 15.11.8

Urządzenie może pracować w kilku trybach, co pozwala dopasować jego działanie do konkretnej aplikacji:

  • Z pamięcią ostatniego poziomu jasności – po ponownym włączeniu światło wraca do poprzedniego ustawienia.
  • Bez pamięci – po wyłączeniu i ponownym włączeniu jasność wraca do wartości domyślnej.
  • Tryb transformatorowy – umożliwia współpracę z transformatorami elektromagnetycznymi.

 

Schemat połączenia zegara sterującego 12.A4 z ściemniaczem 15.11 Finder

Jak widzisz, opisany przykład to zaledwie niewielki wycinek możliwości, jakie oferuje ten ściemniacz i zegar sterujący. Nie będę Cię zanudzał kolejnymi wariantami zastosowań tego samego modelu, ale zamiast tego zachęcam do zapoznania się ze szczegółową dokumentacją techniczną, którą znajdziesz na końcu artykułu.

Tymczasem przejdźmy do kolejnego przykładu i tym razem wykorzystam inny model zegara i rozszerzeń. Zestaw ten oferuje zupełnie inne funkcje i możliwości.

Zegar sterujący w domu, biurze i warsztacie – prosty sposób na niższe rachunki

W przypadku zegara sterującego powtarzalnymi procesami, takimi jak włączanie i wyłączanie oświetlenia czy wentylatora, mamy inne wymagania niż przy sterowaniu oświetleniem reklamowym, o którym była wcześniej mowa. W tym artykule omówimy funkcjonalność systemu sterowania oświetleniem i wentylacją w niewielkiej hali magazynowej.

Sterowanie takie możemy wykonać z użyciem:

Zegar sterujący serii 12.B2 posiada dwa niezależne wyjścia z bezpotencjałowym 16 A stykiem przełącznym. Styki te wykorzystam do podłączenia dwukanałowego (2-wejściowego) modułu 1Y.P2 Yesly który będzie się komunikował z dwoma przekaźnikami serii 13.21 Yesly (każdy posiada 16 A bezpotencjałowy styk przełączny). Dzięki zastosowaniu automatyki Yesly zyskujemy dodatkowe możliwości:

  • mamy do dyspozycji wszystkie funkcjonalności jakie zapewnia zegar sterujący 12.B2
  • mamy pełną funkcjonalność jaką zapewniają moduły automatyki budynkowej 31.21 Yesly

Zanim przejdę do opisania jak można wykonać taką automatykę sprawdźmy jakie dokładnie możliwości dają wyżej omawiane aparaty:

Zegar sterujący 12.B2.8.230.0000

Posiada dwa niezależne wyjścia (kanały A i B) z możliwością ręcznego wymuszania stanu. Umożliwia sterowanie z wykorzystaniem:

  • TIMER – ON/OFF wybranego kanału o określonej godzinie.
  • TIMER z korekcją – priorytetowe ustawienie ON/OFF w przypadku nakładających się czasów z funkcją ASTRO.
  • ASTRO – automatyczne sterowanie na podstawie wschodu i zachodu słońca z możliwością przesunięcia czasowego.
  • PULSE – generowanie impulsu o czasie trwania od 1 sekundy do 90 minut.
  • ASTRO PULSE – impuls o wschodzie lub zachodzie słońca z możliwością przesunięcia.
  • RANDOM – losowe ON/OFF kanału w określonym czasie.
  • CYKLICZNY – cykliczne ON/OFF kanału w określonym przedziale czasowym.

W zegarze tym istnieje również możliwość tworzenia trzech typów harmonogramów:

  • Tygodniowy – do 60 programów, działa przez cały rok (niski priorytet).
  • Roczny – do 20 programów, działa w określonych okresach roku (średni priorytet).
  • Dzienny – do 20 programów, działa w wybranych dniach (wysoki priorytet).

Zegar sterujący Finder - priorytety harmonogramówZegar sterujący 12.B2 umożliwia ustawienie strefy czasowej, daty, godziny, jasności wyświetlacza, czasu letniego a także ustalanie lokalnego czasu wschodów i zachodów słońca na podstawie wprowadzonych współrzędnych geograficznych lub kodu pocztowego. Swoje ustawienia możesz zabezpieczyć przed wprowadzaniem nieuprawnionych zmian za pomocą kodu PIN.

Warto podkreślić, że w porównaniu do serii zegarów sterujących 12.A4 seria 12.B2 posiada dodatkowo możliwość programowania za pomocą komunikacji Bluetooth.Zegar sterujący 12.B2 Finder - sposoby programowania

Synchronizacja kilku zegarów? Żaden problem, nawet gdy liczy się każdy impuls

W aplikacjach, które wymagają wyjątkowo precyzyjnego zsynchronizowania czasu pomiędzy kilkoma zegarami, doskonałym rozwiązaniem jest zastosowanie zewnętrznej anteny GPS / Bluetooth 012.BG.8.230, dedykowanej do zegarów sterujących serii 12.B2.

Antenę tę zaprogramowano tak, aby codziennie o godzinie 4:30 automatycznie synchronizowała datę i godzinę wszystkich współpracujących z nią zegarów. Po podaniu zasilania, antena przez około 2 minuty wyszukuje sygnał satelitarny, a następnie, za pośrednictwem Bluetooth przesyła aktualne dane czasowe do zegarów znajdujących się w jej zasięgu.

Warto pamiętać, że synchronizacja możliwa jest wyłącznie w obrębie zasięgu Bluetooth. Jeśli więc instalacja obejmuje większy obszar, zasięg można rozszerzyć za pomocą wzmacniaczy sygnału 1Y.E8 lub 1Y.EU.

Ze względu na współpracę z anteną, zegary sterujące serii 12.B2 wyposażono w funkcję testu komunikacji z modułem GPS (o ile został on zamontowany) co pozwala szybko zweryfikować poprawność działania całego systemu synchronizacji.

Do dwóch wyjść zegara sterującego 12.B2.8.230.0000 podłączę dwuwejściowy interfejs który umożliwi komunikację z przekaźnikami automatyki Yesli.Antena GPS/Bluetooth 012.BG.8.230 dedykowana do zegarów sterujących serii 12.B2 Finder

Co to jest Yesly?

Yesly to system automatyki domowej marki Finder zwany potocznie „inteligentnym domem” lub „Smart-Hom”, który umożliwia bezprzewodowe sterowanie np. oświetleniem, roletami i innymi urządzeniami za pomocą przycisków, smartfona lub asystenta głosowego. System oparty jest na komunikacji w technologii Bluetooth i w założeniu producenta wymaga jedynie minimalnej ingerencji w istniejącą instalację elektryczną. Zasięg pomiędzy modułami Yesly wynosi 10 metrów w otwartym terenie bez żadnych przeszkód i zakłóceń elektromagnetycznych. Dodatkowo do automatyki Yesly możemy użyć bramki gateway Wi‑Fi do Yesly i BliSS 1Y.GU.005.1 Finder dzięki której możliwości sterowania powiększają się o lokalną sieć Wi-Fi.

Wzmacniacz sygnału Bluetooth Finder

Interfejs 2-wejściowy Yesly 1Y.P2.8.230.B000

Umożliwia sterowanie lokalne poprzez dwa wejścia do podłączenia klasycznych przycisków (fazowych lub beznapięciowych), które wykorzystam do podłączenia wyjść z zegara sterującego. Moduł umożliwia montaż w puszcze standardu 60 mm, lub za pomocą adaptera 013.17 do szyny TH35.Rozszerzenie zegara sterującego o komunikację z Yesly 1Y.P2 Finder

Dzięki 1Y.P2.8.230.B000 wysteruję inne elementy Yesly np.:

Przekaźnik wielofunkcyjny Yesly 13.21.8.230.B000

Umożliwia sterowanie lokalne za pomocą przycisku (sterowanie fazą lub neutralnym) lub z aplikacji lub z innego elementu Yesly np. wyżej omawianego interfejsu 1Y.P2.8.230.B000. Pełna obsługa i konfiguracja przekaźnika podobnie jak innych elementów Yesly możliwa jest dzięki wykorzystaniu aplikacji Finder YOU.

W omawianym z z interfejsem 1Y.P2 możemy połączyć maksymalnie cztery przekaźniki 13.21 dzięki czemu zegar sterujący 12.B2 może sterować większą liczbą obwodów. W omawianym przekaźniku 13.21 do wyboru jest aż 12 trybów pracy: bistabilny (ON/OFF); monostabilny (impulsowy); czasowy z opóźnieniem ON; czasowy z opóźnieniem OFF; czasowy z opóźnieniem ON i OFF; migający (flasher); impulsowy z resetem; impulsowy z podtrzymaniem; z podwójnym impulsem; z funkcją ściemniania (dla kompatybilnych obciążeń sterowanych długością impulsu), z funkcją scenariusza, z funkcją blokady (np. do sterowania zamkiem).

Jak widzisz możliwości Yesly są ogromne a to nie wszystko ponieważ możliwa jest również praca w oparciu o:

  • scenariusze, gdzie do dyspozycji mamy aż 8 scenariuszy.
  • Harmonogramy w których mamy możliwość zaprogramowania do 10 harmonogramów czasowych przez aplikację (co poszerza możliwości zegara sterującego 12.B2).

Schemat podłączeń i sterowania przekaźnikiem 13.21.8 Yesly Finder

Ważne, abyś pamiętał, że jeśli odbiorniki zasilane są z innej fazy niż ta, która zasila przekaźnik schodowy 13.21, należy wziąć pod uwagę redukcję maksymalnej mocy lamp o 50 % (w aplikacji Finder YOU należy ustawić funkcję “Inna faza”).

Nowoczesna hala bez PLC – jak połączyć zegar 12.B2 z Yesly i zyskać pełną kontrolę

A jak możliwości zegara sterującego i Yesly przedstawiają się w praktyce? Jak wspomniałem najczęściej ogranicza nas wyobraźnia instalatora. Zobacz jaki scenariusz możemy zrealizować łącząc zegar 12.B2 z Yesly.

W niewielkiej hali produkcyjnej, w której praca odbywa się w stałym, ośmiogodzinnym systemie zmianowym (od godziny 6:00 do 14:00). Inwestor oczekuje sterowania oświetleniem i wentylacją, z uwzględnieniem zarówno automatyzacji, jak i możliwości lokalnego sterowania przez pracowników.

Oświetlenie hali możemy zrealizować w oparciu o funkcję ASTRO z przesunięciem czasowym, tak aby włączało się automatycznie 30 minut przed wschodem słońca i wyłączało 30 minut po jego zachodzie. Dzięki temu oświetlenie działa chwilę przed rozpoczęciem przez pracowników zmiany, co ma wpływ na samopoczucie pracujących osób i zwiększa komfort pracy, a jednocześnie uzyskujemy oszczędności ponieważ energia elektryczna na oświetlenie nie jest pobierana dłużej niż to konieczne (życie pokazuje że pracownicy najczęściej zapominają wyłączać światło). Dodatkowo, w godzinach pracy (od 6:00 do 14:00) aktywowany jest harmonogram dzienny, który wymusza stan ON, niezależnie od warunków zewnętrznych. Po zakończeniu zmiany, system automatycznie wyłącza światło, co pozwala ograniczyć zużycie energii elektrycznej. W przypadku potrzeby wcześniejszego włączenia lub wyłączenia oświetlenia, pracownicy mogą skorzystać z lokalnego przycisku podłączonego do przekaźnika Yesly 13.21.8, który działa w trybie bistabilnym. Dzięki temu mają pełną kontrolę nad światłem bez konieczności ingerencji w harmonogramy.

Wentylacja hali została zaprogramowana w trybie cyklicznym, co oznacza że uruchamia się automatycznie co godzinę na 15 minut, przez  zapewnia regularną wymianę powietrza bez nadmiernego zużycia energii. W dni wolne od pracy, zdefiniowane w harmonogramie rocznym, wentylacja i oświetlenie pozostaje wyłączone (OFF), co eliminuje niepotrzebne zużycie prądu. Dodatkowo, w sytuacjach wymagających szybkiego przewietrzenia np. przy wzroście temperatury lub zapylenia, pracownicy mogą ręcznie uruchomić wentylację za pomocą przycisku podłączonego do modułu Yesly, działającego w trybie impulsowym z podtrzymaniem.

Takie rozwiązanie łączy automatyzację z elastycznością i reagowaniem na bieżące potrzeby użytkownika i inwestora.

Dodatkowo, wyjścia zegara 12.B2 zostały podłączone do interfejsu Yesly 1Y.P2.8, co umożliwia zdalne sterowanie i integrację z aplikacją Finder YOU, a także tworzenie scenariuszy i harmonogramów w ramach systemu Yesly.

Czy można lepiej wykorzystać możliwości jakie daje połączenie zegara sterującego i Yesly? Oczywiście bo opisałem tylko przykład, jak nowoczesna automatyka może wspierać efektywność energetyczną nawet w niewielkich obiektach komercyjnych lub przemysłowych. W praktyce to Ty musisz zapoznać się z oczekiwaniami Inwestora dobrać produkty i zaproponować optymalne rozwiązanie.

Z praktyki instalatora: co robić, a czego unikać

Na zakończenie poruszę kilka ważnych lecz często ignorowanych przez instalatorów kwestii które skutkują awariami.

Nie tylko zegar pod napięciem – dlaczego ochrona przeciwprzepięciowa to obowiązek, nie opcja

Nowoczesne instalacje elektryczne i systemy automatyki budynkowej, takie jak rozwiązania oparte na zegarach sterujących oferują ogromne możliwości sterowania, oszczędności energii i komfortu użytkowania. Jednak ich zaawansowanie technologiczne wiąże się z większą wrażliwością na zakłócenia, w tym na przepięcia.

Co grozi instalacji bez ochrony?

Przepięcia, zarówno te pochodzące z sieci energetycznej (np. przełączenia, awarie transformatorów), jak i te indukowane przez wyładowania atmosferyczne, mogą w ułamku sekundy uszkodzić delikatne układy elektroniczne. W przypadku urządzeń takich jak zegary sterujące, ściemniacze czy inna elektronika to nawet krótkotrwałe przepięcie może doprowadzić do błędów w działaniu lub całkowitej awarii.

Przepięcia nie wybaczają – jak ograniczniki ratują automatykę

W ramach przypomnienia. Przepięcie to nagły, krótkotrwały wzrost napięcia powyżej wartości znamionowej układu. Może przedostać się do urządzeń zarówno przez przewody zasilające, jak i sygnałowe np. PWM czy 0–10 V. Choć zjawisko to nie jest nowe, to dawniej urządzenia były większe, miały grubsze izolacje w tym większe odstępy między elementami przewodzącymi co skutkowało większą odpornością na przepięcia. Dziś, w dobie miniaturyzacji, nowoczesna elektronika jest znacznie bardziej podatna na nawet niewielkie przepięcia, nawet także te wywołane zwykłymi operacjami łączeniowymi czy zakłóceniami indukowanymi w przewodach.

Z fizyką nie da się negocjować. Dlatego skuteczna ochrona przeciwprzepięciowa musi być kompletna i odpowiednio dobrana. Oznacza to konieczność stosowania ograniczników przepięć przed każdym wrażliwym urządzeniem np. zegarem, ściemniaczem czy modułem Yesly. Co więcej, ograniczniki muszą być energetycznie skoordynowane, czyli dobrane zgodnie z niżej przedstawioną zasadą stopniowania.

Koordynacja energetyczna ograniczników przepięćW przypadku systemów automatyki z elektroniką, kluczowe jest stosowanie ochrony Typu 3 (poprzedzonej Typem 2 a w niektórych przypadkach również Typem 1). Tylko wtedy mamy pewność, że nawet jeśli przepięcie przedostanie się przez wcześniejsze stopnie, nie uszkodzi ono wrażliwych zamontowanych w urządzeniach mikroprocesorów. Podpowiem, że warto rozważyć ograniczniki przepięć łączące w jednej obudowie wszystkie trzy Typy 1+2+3.

Przykład z praktyki

Wyobraźmy sobie halę produkcyjną, w której zegar np. 12.B2 steruje oświetleniem i wentylacją, a całość zintegrowano z systemem Yesly. Brak odpowiedniego zabezpieczenia przeciwprzepięciowego może sprawić, że jedno przepięcie np. spowodowane wyłączeniem i włączeniem zasilania na całej ulicy (przepięcie łączeniowe) uszkodzi nie tylko zegar, ale również interfejs i przekaźniki Yesly. Efekt? Przestój w pracy, kosztowne naprawy i niezadowolenie inwestora.

Czy zatem ochrona przeciwprzepięciowa się opłaca?

Tak, choć może się okazać, że koszt ograniczników przepięć przewyższa wartość samego zegara i akcesoriów. Czy to oznacza, że nie warto? Wręcz przeciwnie, bo do kosztów naprawy należy doliczyć: wymianę uszkodzonych urządzeń, czas pracy instalatora, koszty dojazdu (paliwa),
ewentualny wynajem podnośnika (np. przy reklamach montowanych na wysokości), a przede wszystkim utratę zaufania klienta.

Podsumowując. Inwestując w nowoczesną automatykę, nie można zapominać o jej ochronie. Kompletna ochrona przeciwprzepięciowa to nie dodatkowy wydatek, to inwestycja w trwałość, bezpieczeństwo i niezawodność całego systemu. Rozwiniecie tematu wraz z linkami do materiałów znajdziesz w poradniku: Jak powinna wyglądać skuteczna ochrona przeciwprzepięciowa?

Myśl zanim podłączysz – jak dobrać przekaźnik do obciążenia?

W praktyce często spotykam się z sytuacjami, w których przekaźnik po pewnym czasie zaczyna się zawieszać lub jego styki wyjściowe „sklejają się” na stałe. Dlaczego tak się dzieje? Odpowiedź jest prosta: obciążenie zostało źle dobrane do możliwości styków. To, że na obudowie przekaźnika widnieje oznaczenie „16 A”, jeszcze o niczym nie świadczy – bo jak pokazuje producent, wytrzymałość styków zależy przede wszystkim od rodzaju obciążenia.Zegar sterujący 12.B2 - obciążenie stykówCo więcej, nawet jeśli dwa przekaźniki z zewnątrz wyglądają identycznie, mogą mieć zupełnie inne możliwości łączenia spowodowane innym składem chemicznym materiału stykowego. Zbyt duże obciążenie może prowadzić do nadmiernego nagrzewania, wypalania styków, a w konsekwencji do awarii całego układu.

Dlatego zawsze warto zastanowić się, jakie obciążenie będzie sterowane i czy nie przekracza ono dopuszczalnych parametrów danego urządzenia. Jeśli tak to należy zastosować dodatkowy stycznik lub przekaźnik pośredniczący, który przejmie główne obciążenie i ochroni elementy sterujące. Więcej na ten temat wraz z praktycznymi przykładami i tabelami doboru znajdziesz w artykule:
Przekaźnik czy stycznik? Poradnik doboru.

Dlaczego nie wolno dokręcać śrub „na oko”?

Rynek oczekuje, że produkty będą coraz lżejsze, mniejsze, bardziej energooszczędne, czyli po prostu zoptymalizowane. Producenci, odpowiadając na te potrzeby, projektują każdy element z dużą precyzją, w tym również śruby stosowane w zaciskach żył. Co to oznacza dla instalatora? Że gwinty są delikatne i łatwo je uszkodzić. Uszkodzenie niekoniecznie musi wystąpić podczas samego dokręcania, ale często występuje po jakimś czasie w wyniku naprężeń mechanicznych (np. wyginania żył kabli) czy termicznych (rozszerzalność metali pod wpływem temperatury powstającej na sutek przepływającego prądu).

Uszkodzony gwint może z czasem prowadzić do poluzowania połączenia, iskrzenia, a w konsekwencji do pożaru.

Dlatego dziś w instalacjach elektrycznych precyzja to nie luksus, lecz konieczność. Używanie wkrętaków dynamometrycznych, które pozwalają dokładnie kontrolować moment dokręcania, to standard, który zapewnia bezpieczeństwo i niezawodność.

Finder doskonale zdaje sobie sprawę z tych zagrożeń i dlatego w dokumentacji technicznej swoich produktów zawsze podaje zalecane momenty dokręcania dla poszczególnych zacisków.

Nazwa produktu Moment dokręcania
Zegar sterujący 12.A4.8.230.0010 0,8 Nm
Ściemniacz 15.11.8.230.0400 0,8 Nm
Zegar sterujący 12.B2.8.230.0000 0,8 Nm
Interfejs wejściowy 1Y.P2.8.230.B000 0,5 Nm
Przekaźnik 13.21.8.230.B000 0,5 Nm

Warto zapamiętać:

  • Zbyt słabe dokręcenie = ryzyko przegrzewania, iskrzenia, a nawet pożaru.
  • Zbyt mocne dokręcenie = ryzyko uszkodzenia gwintu, pęknięcia obudowy lub deformacji elementów, co również może prowadzić do awarii i zagrożenia pożarowego.

Dokręcanie „na wyczucie” zapewne będzie działać dziś, ale jutro może być przyczyną kosztownej i niebezpiecznej awarii, której łatwo było uniknąć.Zaciski aparatów należy dokręcać wkrętakiem dynamometrycznym

Różne sposoby programowania zegara sterującego: od joysticka po aplikację mobilną

Nie będę w tym miejscu powielał szczegółowych opisów metod programowania zegarów sterujących serii 12.B2 i 12.A4. Osoby zainteresowane mogą pobrać poniżej przejrzyście przygotowaną przez Finder dokumentację techniczną i samodzielnie zapoznać się z różnymi metodami programowania. Zamiast tego, planuję przygotować krótki film instruktażowy, który w przystępny sposób pokaże, jak krok po kroku zaprogramować zegar. Po jego publikacji zaktualizuję ten artykuł, dodając materiał wideo, aby jeszcze lepiej zobrazować cały proces.

Materiały do pobrania

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Zobacz także

Suszarnia na pranie – jak sprytnie zagospodarować starą kotłownie lub skład opału?

Starą kotłownię wystarczy odmalować, założyć sznurki na…